donderdag 17 maart 2011

Billy Budd (2)

Men zegt dat Benjamin Britten de opera 'Billy Budd' schreef voor zijn levenspartner Peter Pears. Pears vertolkte in de opera Captain Vere. De man die aan het begin en het eind vertelt wat er is gebeurd met Billy Budd en zijn aandeel erin.
Hij is de absolute heerser van zijn kleine land, maar ook voor hem gelden de wetten, al had hij Billy Budd iets beters gegund dan de strop.
Captain Vere zag wel de Engel des Lichts in zijn kleine wereld schijnen, een licht dat volgens Claggart juist niet mag bestaan in die duisternis: But alas, alas! the light shines in the darkness, and the darkness comprehends it and suffers. O beauty, o handsomeness, goodness! would that I'd never seen you!

In de proloog zegt Vere prachtige dingen die de thematiek van de opera mooi weergeven.
Zoals: Veel goeds zag ik en veel kwaads, en het goede was nooit volmaakt. Er is altijd wel een gebrek, een tekort, een onvolkomendheid in het goddelijk beeld, een wanklank in het engelengezang, een hapering in het goddelijk woord. De duivel heeft dus nog steeds zijn invloed....

Dan begint de opera met het leven op het schip en het aannemen van de nieuwe bemanning, waaronder Billy Budd. Captain Vere kon niet voorkomen dat de goede, de knappe, de edele door het kwaad vernietigd wordt en dat het kwaad de argeloze mee de dood intrekt. Het mooie is dat Billy Budd in afwachting van het vonnis de kapitein reeds vergeeft en de mensen die solidair met hem zijn verzoekt te gehoorzamen. Voor zijn dood zegent hij kapitein Vere. Op het eind valt het perspectief dat Budd heeft samen met dat van Vere: Ik heb een schip in de storm gezien, het van verre fonkelende schip dat niet het Lot is, en ik ben tevreden. Ze heeft haar eigen land, waar ze voorgoed voor anker zal gaan....

In deze opera zingt Billy Budd (Jacques Imbrailo) dit ontroerende afscheid opgesloten in zijn eigen locker (zie foto). De zaal was doodstil en ik kon mijn tranen nauwelijks bedwingen. Hier wordt de onschuld vermoord, dacht ik de hele tijd. Volgens het recht klopt het, maar zo voelt het niet. De onschuld wordt vermoord. Eén fatale klap door Claggart zelf opgeroepen, vermoordt het goede, het schone...Of niet? Budd houdt die mooie houding, die hem zo geliefd maakte, ondanks de barsten en mankementen. Hij accepteert zijn lot. Het lijkt Shakespeare wel. Daar wordt ook altijd zo moedig het lot geaccepteerd. Budd doet nog meer. In zijn mededogen zegent hij de kapitein.

Als het moment nadert van de strafvoltrekking heb ik het gevoel life aanwezig te zijn. Alsof ik mijn Heer gekruisigd zag worden. Daar kan ik nog steeds niet tegen. Onschuldig gemarteld en gedood. De scene is denk ik nog aangrijpender omdat iedereen in het gelid staat en Billy Budd luidkeels de stilte verscheurt met de zegen voor de kapitein. Nadat Billy de laatste adem uitblaast worden zijn maten opstandig, maar ze gehoorzamen Budd en houden zich in omwille van de zegen.

De kapitein die op het eind als oude man put uit zijn herinneringen aan dit gebeuren en denkend aan Billy Budd zingt: Maar hij heeft mij gered en gezegend, en mij is een liefde ten deel gevallen die alle begrip te boven gaat. Ik was verdoold op de eindeloze zee, maar ik heb een schip in de storm gezien, het van verre fonkelende schip, en ik ben tevreden. Ik heb gezien waar het naar op weg is. Er is een land waar het voorgoed voor anker zal gaan...