El diablo

Waar het werkelijk in de Kerk om zou moeten gaan vind je meestal in de marge in plaats van dat het corebusiness is. Ik heb dat al eens eerder betoogd ten aanzien van de mystiek. Het lijkt me de kernervaring waar het wezenlijk om draait, maar meestal verdwijnen de mystici in de marge van de Kerk. Het betreft eigenlijk niet alleen mystici die in de marge zitten en als ze niet uitkijken over de rand in de vrije wereld belanden, het gaat ook op voor radicaal maatschappelijk bewogen geestelijken en leken.

Het lijkt wel of ik een heel stuk van mijn verleden niet paraat heb. Ik weet nog goed eind jaren zestig van de vorige eeuw dat ik door de Pax Christi Vredesbeweging mij ook ging interesseren voor wat later bevrijdingstheologie is gaan heten en dat -zo lijkt het wel- een harde en wrede dood is gestorven. In mijn jeugdig idealisme werd ik lid van een Zuidamerikaanse vakbond (CLASC, later CLAT), adopteerde een Braziliaans gezin en schreef zelfs een brief aan Dom Helder Camara, bisschop van Recife. Ik kreeg nog antwoord ook: het was goed om mensen in zijn streek zo te helpen! Ik had een affiche hangen met Dom Helder Camara erop. Ik weet niet meer precies de tekst, maar het eindigde met: begin van het begin is je eigen innerlijke bevrijding! Dus voor je aan politieke actie kunt doen moet je zelf innerlijk vrij zijn. Deze spreuk hield mij goed in evenwicht.

Toen ik voor mijn kandidaatsexamen aan de Universiteit een scriptie schreef over de Nicaraguaanse activist en priester Ernesto Cardenal, zag ik dat politiek en mystiek onverbrekelijk bij elkaar horen. Alleen zo neem je het Evangelie serieus. Het was mooi om te zien dat bij Ernesto Cardenal dat zo mooi verwoord werd in zijn poëzie, die zich ontwikkelde tot een verwoorden van een soort kosmische universele mystiek. Heel eigentijds en radicaal Evangelisch. Ik kon niet begrijpen dat hij zijn priesterambt niet meer mocht uitoefenen toen hij in het bevrijdde Nicaragua minister van Cultuur en Onderwijs werd. Toen Paus Johannes Paulus II een bezoek bracht aan dat land passeerde de Paus ostentatief Cardenal. Shocking! Als Cardenal cs en hun opvattingen niet terug te voeren zouden zijn op het program van Jezus, waar staat de Kerk dan eigenlijk voor?

Mag je alleen risicoloos wat goeds doen voor de armen of zo? Rommelmarkten houden? Brood uitdelen? Ik heb dat beleid van de Kerk nooit goed begrepen. Ik begreep ook niet dat het socialisme een gevaar voor de kerk vormde, ik vond het nu juist zo bij elkaar horen!

Terugkijkend was ik op een goed moment student en kon ik nieuwe wegen gaan, die er wat mij betreft echt toe deden. Ik vond de bevrijdingstheologie echt ergens over gaan. Guttiérez en Boff waren helden, net als Cardenal, van wie ik trouwens ook nog een brief bezit! Het socialisme is de onbetaalde rekening van een burgerlijk en kapitalistisch christendom. Dat lijkt mij dus gewoon niet kunnen. Juist Jezus was altijd tegen de status quo, en is eeuwenlang misbruikt voor politieke doeleinden. Dat is ook hier zo, maar zeker in Zuid Amerika.

Ik vind dat Lenoir in zijn boek over de Filosofie van Christus zo mooi aantoont dat alle basiskenmerken van het christendom eigenlijk allemaal gesaeculariseerd zijn. De Franse Revolutie ging met Vrijheid, Gelijkheid en Broederschap er vandoor. Socialisme met de rechtvaardigheid. Ik kan heel goed begrijpen dat een priester in Zuid Amerika radicaliseert. Wat stellen de sacramenten voor als ze geen uitdrukking geven aan het leven zoals Jezus dat leefde? Wat ben je aan het doen als het Evangelie verwordt tot een risicoloos gebabbel over futuliteiten?

Al deze dingen kwamen bij me op toen ik het krantenbericht las over Marco Arana, die vanwege het opkomen voor zijn Peruviaanse gelovigen zijn priesterschap niet meer mag uitoefenen. Nu verstaat er eens iemand waar een voorganger voor moet gaan en dan word je op non-actief gezet! Hij wordt El Diablo (zie foto) genoemd, de duivel, omdat hij heeft voorkomen dat een goudmijnbedrijf mag gaan graven op een Heilige Berg. Marco Arana leerde van zijn gelovigen dat je de Aarde niet mag uitbuiten. Voor zijn gelovigen is het Moeder Aarde, Moeder Water. De aanwezigheid van God wordt gevoeld in de grond, de planten, de dieren. Het lijken de oude Saksen en Kelten wel!

Nu leef Arana voortdurend in angst dat hem iets kan overkomen. Hij wordt de duivel genoemd...vandaag ging het Evangelie er ook over. Jezus werd ook als Satan gezien. Hij merkt dan op dat Satan deze dingen nu juist niet zou doen, die Hij wel doet! Als je Jezus wilt navolgen kun je dus gedemoniseerd worden! Nu noemt Arana zich een mobiele priester. Hij illustreert zijn moeilijke bestaan met woorden uit psalm 126: zij die zaaien in tranen, zullen oogsten met gejuich! Ik hoop het!

Maar wat je er ook van vindt: Arana neemt de Kerk wel serieus, al nemen ze hem niet serieus. Hij leerde als voorganger als eerste Lichaam en Bloed van Christus tot zich te nemen. Als voorganger mag je het voorbeeld geven aan je medegelovigen. Anders zou het er op lijken dat je bij een afgrond zou staan en tegen anderen zou zeggen: springen jullie maar eerst, want er kan je niets gebeuren...Nee, je wordt pas geloofwaardig als je eerst springt! Arana begrijpt wat de heilige Communie wil zeggen. Nu de Kerk nog!

De bijbel literair

In mijn woonplaats bestaat al jaren de vereniging 'Ex Oriënte Lux'. Het heeft interessante avonden in de aanbieding en het kost ook nog niets. Ik bezoek alleen die avonden als het over jodendom, christendom of bijbel gaat.

Gisteren was het woord aan Jan Fokkelman, exegeet en lid van deze vereniging. Het blijkt dat hij baanbrekend werk heeft gedaan voor het literair lezen van de bijbel.

Ik begreep gisterenavond dat ik zowel de klassieke benadering van de exegese nog heb leren kennen tijdens mijn studie alswel de moderne literaire exegese, met name close reading. Ik ben vanaf toen vooral een close reader geweest. Ik vind ook dat de tekst voor zichzelf moet spreken, los van mogelijke ballast van theologie, Formgeschichte en andere exegetische disciplines. Het venijn zit soms al in de vertaling als er een tussenkopje wordt geplaatst. Dan zie je al verschil van opvatting tussen protestanten en katholieken: Instelling van de Eucharistie tegenover Laatste Avondmaal.

Ik vind ook dat je je altijd moet afvragen wat staat er nou eigenlijk. Al vind ik het bezig zijn met allerlei details reuze interessant, meestal doen die niet ter zake. Bijvoorbeeld over inhoudsmaten, gewassen, bomen en de waarde van munten.

Jan Fokkelman was, achteraf gezien, een pionier van dat nieuwe lezen. Vooral ook omdat de oude methoden niets nieuws meer brachten.

Fokkelman gaf een exegese van dat interessante verhaal van Juda en Tamar, dat de verhalen van Jozef plotsklaps lijkt te doorbreken (Genesis 38, 1-30). Ook ik liet het verhaal achterwege toen ik met mijn bijbelgroep de verhalen van Jozef las. De meeste mensen roepen wel o ja als je vertelt dat in dit verhaal Onan voorkomt, die overigens niet onaneerde maar coïtus interruptus bedreef. In het verhaal gaat het erom dat Juda van zijn schoondochter Tamar een tweeling krijgt. Al was zij aangezien als hoer en vond hij dat zij aanvankelijk gestenigd moest worden, toch maakt zij nu juist de dood van zijn twee andere zonen goed. Centraal in het verhaal is het borg staan voor iemand. Dat woord staat alleen hier 3 keer in het Hebreeuws en verderop in het Jozefverhaal als werkwoord. Dan blijkt dat Juda geleerd te hebben van Tamar dat je borg voor elkaar moet staan in het leven. (het schilderij boven dit blog is van Arend van Gelder [1645-1727], Juda en Tamar, 1667)

Fokkelman noemt Genesis een verhaal van broederschap. Het begint met Kaïn en Abel, een broedermoord en eindigt met Jozef, die blijft zorgen voor zijn broers ondanks alle ellende die zij over hem hadden afgeroepen. Jozef vat het op als de Voorzienigheid Gods, die uit iets kwaads iets goeds kan laten voortkomen. Heerlijk zo bijbelavond op hoog niveau. ik krijg er altijd een kick van. Het mooie ervan vond ik vooral dat Fokkelman laat zien dat Genesis geniaal gecomponeerd is tijdens de Babylonische ballingschap van de Joden en dat het dus hoogopgeleide schrijvers waren, zoals destijds de Babyloniërs zelf ook kenden. Interessant is ook dat de evangelist Mattheüs deze Tamar noemt in de lijst van voorouders van Jezus!

Opmerkelijk dat ook Fokkelman (overigens terecht) op vragen naar de oorsprong van de verhalen niet aanneemt dat al verhaalstof of geschriften voorhanden waren. Er is nog nooit zoiets gevonden en je bezit alleen dit product. Vandaar het literaire lezen. Mij hielp het ook bij het lezen van andere literatuur en het leren verstaan van teksten, zelfs bij mijn lievelingsverhaal van De gelaarsde kat. Een boeiend verhaal. Ik zal het vast nog benutten bij mijn eigen bijbelgroepje. Zij kunnen er ook zo van genieten als ineens zo'n tekst voor je openspringt.

Met vrees en beven sluit ik mijn stukje af. Sinds een blog of drie gaat het minder snel dan voorheen omdat ik nog lang bezig ben om een mooie tekst af te leveren. Het blog zelf besluit steeds er één blok van te maken, terwijl het indelen in blokjes de leesbaarheid verhoogt. Ook pakt hij niet de harde return. Nee, voor de schoonheid hoef je niet te bloggen!

Monument

De onthulling van het monument ter herinnering aan de slachtoffers van de V1 op 28 maart 1945 voor het geboortehuis van mijn vader in Warnsveld.

Gisteren was het de sterfdag van mijn vader. Hij is in 1962 overleden. Lang geleden dus. Maar de bijeenkomst in Warnsveld brengt het gebeuren van toen weer naderbij. In Warnsveld bij het geboortehuis van mijn vader kwam op 28 maart 1945 een V1 neer. Het wijkje, 'De Molenbult' geheten, werd vernietigd en er vielen 12 doden te betreuren. Het geboortehuis van mijn vader is blijven staan, zwaar gehavend. Er is nog een foto van.

Er werd gisteren voor dit huis een monument onthuld ter herinnering aan dit gebeuren. Er waren veel mensen. Heerlijk die dorpse activiteiten! Voorafgaande aan de onthulling was er een bijeenkomst in de nabijgelegen Martinuskerk. Toen ik de kerk verliet en stond te wachten om met alle mensen naar het monument te gaan werd ik aangesproken door een vrouw. Ik dacht gelijk aan mijn ontmoeting met de jongste zus van vader in Grave jaren geleden. Net als toen riep het gezicht een diepe herinnering op aan oma...het bleek nu mijn nichtje Willy te zijn!

Het laatst had ik haar ontmoet in 1981 bij de begrafenis van opa! Vroeger als ik bij oma was, was zij en haar zus er vaak ook. Het was gezellig met ze. Ik tekende voor ze. We keken er samen televisie. Door allerlei verwikkelingen in de familie hebben we elkaar uit het oog verloren. Maar gisteren werd zo een bijzondere dag. We vertelden elkaar over vroeger. Ik vertelde haar onder andere over mijn vader en dat het zijn sterfdag was. Dat maakte het wel heel bijzonder, want we stonden te praten voor zijn geboortehuis!

Het huis waar ik Willy nog als klein meisje meemaakte. Het huisje is nu dubbel zo groot. We vulden elkaar aan in het ophalen van herinneringen aan het huisje. Waar de voordeur toen zat, waar de poort was, waar de notenboom stond en de bank, de waterpomp. Om het huisje was na de oorlog alleen nog tuin en bouwland. Nu staat het in een woonwijk bij de molen. Het wordt ook het molenhuisje genoemd, al staat het molenhuis dat echt bij de molen hoort verderop.

We hebben natuurlijk adressen uitgewisseld. We wonen allebei in dezelfde stad en het is vast wel goed om nog eens terug te kijken en verhalen uit te wisselen. Want wat weet je toch weinig als kind. Je wordt maar zo meegesleurd in het levensverhaal van volwassenen. Hun ruzies en onenigheden krijg je als kind zomaar op je dak. Toch mooi om nu aan elkaar te kunnen vertellen, na 30 jaar!, dat alles goed is. Ook zij heeft kinderen en kleinkinderen. Ze is eigenlijk nog steeds zo aardig als vroeger. Voor het huis van opa en oma, het geboortehuis van haar moeder en mijn vader, een kleine familiereünie! Wij vonden het fijn in dit huisje!

Na ons gesprek ben ik nog naar de bijeenkomst van genodigden geweest en heb iemand gesproken die de situatie van toen goed heeft gekend. Klaas W. was toen 18 jaar en kon zich alles goed herinneren. Mijn Tante herinnerde zich deze jongen nog als 'de sterrekijker' omdat hij een bril droeg met dikke glazen. Hij kwam voor de oorlog al bij opa om contributie op te halen. Opa was lid van de PvdA, net als zijn familie. Klaas vond opa een man om respect voor te hebben. Opa werkte bij het spoor en als hij naar huis reed op de fiets dan ging je als jongen wel voor hem aan de kant! Opa had een eigen huis en heeft zich inderdaad opgewerkt vanuit de zwaksociale wijk in de stad waar hij was opgegroeid. Ik kon nu ook wel snappen dat hij in het dorp 'de Baron' werd genoemd!

Ach, ik vernam allerlei treurige familiegeschiedenissen, naast die van mezelf en van Willy, mijn nicht.
Wat is het leven toch een eigenaardig gebeuren...inderdaad het gebeurt je.
En wil je er dan JA! tegen zeggen?
De woorden van een lievelingslied schieten mij te binnen:

Wie als een god wil leven hier op aarde,
hij moet de weg van alle zaad....

In het 4e couplet:

De mensen moeten sterven voor elkander,
het kleinste zaad wordt levend brood,
zo voedt de een de ander...
en zo is het!

Ludgerdag

Helaas zit vriendin M. in Malaga, Spanje, te genieten van zon, zee, landschappen en andere bezienswaardigheden, waardoor ik haar niet kon uitnodigen om naar de Ludgerdag te komen in Vierakker. We lopen immers het Ludgerpad! En op 26 maart of daar omtrent wordt Ludger herdacht. Dat was nu op zondag 27 maart.

Het was zondag een stralende dag. Een gezelschap van ongeveer 40 personen was samen gekomen bij Den Elter om later op de middag een herdenking te houden bij het Ludgermonument. Ik weet nu dat de panelen met een bepaalde bedoeling zo staan.

De punt als het ware richting Brummen (Brimnum) waar Ludger vandaan kwam. Het is de plek waar Wracharius vanuit zijn versterkte omgrachte hoeve Ludger een stuk land aan deze zijde van de IJssel schonk. Er heeft hier ooit een kerkje gestaan maar die is door de rivier verzwolgen. Het ene luik van het monument staat richting Münster. Ludger was er de eerste bisschop. Het is ook de richting van Billerbeck waar Ludger stierf. M. en ik hebben er al een paar maal mooie wandelingen gemaakt in die omtrek. Mooi uitgestrekt en stil landschap.

Het andere luik staat richting Werden, bij Essen. Daar werd Ludger begraven net buiten het koor oorspronkelijk. Ludger hield ook kennelijk van bomen. Ik geloof dat hij ze niet omhakte zoals Bonifatius. Toen hij in Werden onder een boom stond te bidden brak er een enorm onweer uit. Daarna bleek een heel deel van de natuur platgeslagen te zijn en toen wist Ludger dat daar zijn klooster moest komen! Hij toefde er kennelijk graag. Het was zijn wens om er begraven te worden. Ik moet er nu echt eens heen!

In september krijgt het Aartsbisdom uit Werden een relikwie van Ludger, dat op een later tijdstip in de kerk van Vierakker-Wichmond geplaatst zal worden. Toch een mooi gebaar. Na de herdenking bij dit monument dat net als een Saksisch graf is omringd met palen trokken we naar het Ludgerusgebouw in Vierakker voor een rondwandeling. De rondwandeling eindigde in de protestantse Ludgerkerk voor een oecumenische vesper. Een mooie sobere dienst. We hebben er psalm 19 gebeden, vol mooie natuurbeelden. We zongen zowaar 2 Ludgerliederen. De teksten zijn natuurlijk zo vroom als maar kan!

De leidraad van de vesper was het verhaal van Abraham die op mag gaan naar het beloofde land....al wist hij niet waar het lag. Het lijkt wel op de peregrinatio pro Christo, het ideaal waaruit Ludger leefde. Ik heb de indruk dat de familie met Ludger meetrok, bij Bonifatius was dat ook al zo. Wel weg uit het vaderland, maar niet zonder familie!

Ik loop eigenlijk hier rond in het land van mijn voorvaderen, niks peregrinatio pro Christo! Die peregrinatio in de Achterhoek gaat veel meer op voor vriendin M., want haar voorvaderen en -moeders kwamen van Indonesië en daarvoor uit China. Maar de weg van de Tao kun je overal gaan. Wij gaan gezamenlijk een via mixta, zullen we maar zeggen! Ik heb leuke mensen ontmoet van de Ludgerkring en ben nu ook maar donateur geworden. Ik vier dus nu altijd rond 26 maart het feest van Sint Ludger. Er doen meer collega's mee en ook wat parochianen.

Het blijft vreemd dat de parochie waarbinnen deze plekken zich bevinden geen melding maakt van deze activiteiten. Er is blijkbaar niet al te veel historisch besef. Maar goed je kunt niet alles. Ik vond het een geslaagde dag. Gezellig, interessant en met aardige mensen. We eindigden in het Ludgerusgebouw met koffie en de mogelijkheid een kleine expositie te bekijken. Maar ik zie meer uit naar het moment dat we gewoon weer met z'n tweetjes het Ludgerpad kunnen vervolgen... gewoon de weg gaan, veelkleurig, openstaand voor alles, gewoon op weg...

Ereveld Loenen

Het beeld van "De vallende man" van Cor van Kralingen, Ereveld Loenen.

Timo Smeehuijzen, 20 jaar, op vredesmissie in Uruzgan gedood door bermbom, en begraven op Ereveld Loenen.

Een brug in Amsterdam naar Timo Smeehuijzen genoemd ter herinnering aan alle gevallenen bij vredesmissies.

Nadat ik mijn boom geplant had wilde ik weer huiswaarts keren. Maar net op weg trof mij aan de linkerzijde van de weg een mooi complex, waarop staat Ereveld Loenen. Ik besluit er een bezoek aan te brengen. Het is een prachtige plek waar ik uren heb rondgelopen. Er liggen zo'n 4000 mensen begraven vanaf het begin van de tweede wereldoorlog tot en met nu: de gevallenen van vredesmissies. De grafstenen zijn klein en sober en mooi opgenomen in het landschap. Ik vraag me af of je er herinnert wilt worden door je rang of verdienste. In mijn geest begint haast vanzelf alle scenario's af te spelen van hoe de mensen misschien waren, die er liggen. Waren ze jong of oud? Leuk of helemaal niet? Getrouwd of al gezinshoofd. Hebben ze veel geleden? Waren ze dapper of laf? Er liggen altijd zoveel jonge mensen en dan denk ik altijd: wist je waar je je leven voor gaf? Ik voel me ook dankbaar. Wat als we nu hadden geleefd in Groot Germanië, zou ik daarin zijn meegegaan? Zou ik de Führer vereerd hebben? Ik hoop van niet!

Er staat een erg mooie witte houten kapel. In de kapel allerlei gedenktekens. Van de Engelandvaarders, van de Koopvaardij, Mariniers, asurnen uit diverse concentratiekampen. Er is een soort kast met 42 boeken met er in de namen van 130.000 Nederlanders waarvan men niet weet hoe het hun vergaan is in of na de oorlog. Een prachtig bronzen beeld "De vallende man" van Cor van Kralingen siert de centrale plek waar ook de kapel staat. Als ik op het punt sta te vertrekken zie ik dat er nog een herinneringscentrum is. Ik bekijk de borden met informatie over de V2's. Op 28 maart ga ik in Warnsveld naar de onthulling van een gedenksteen bij het huisje van mijn grootouders vanwege de slachtoffers van de V1 die daar is neergekomen op "de Molenbult". Zo kan ik mij ook een voorstelling maken van de lanceerbases in Gorssel, Harfsen en Joppe en de gevaren die de omgeving er door liep.

Men toont ook een documentaire van militairen op vredesmissie in Uruzgan. Ze waren er bezig om het leven daar van twee jongens te volgen. Tijdens de opnamen sterft er één ten gevolge van een bermbom: de 20 jarige Timo Smeehuijzen. Een indrukwekkende documentaire. Een heel verdrietige zus doet verslag, maar ook een kameraad van hem in Uruzgan en getuige van het hele gebeuren. Hij vertelde dat hij voelde dat Timo zijn lichaam verliet....later in een droom kwam Timo hem vertellen dat alles okay was. Hij was er rustig onder. Mooie opnamen van de asbijzetting in het graf op dit Ereveld. Nu bij die steen een mens is gaan horen besluit ik die plek alsnog te bezoeken. Het zijn de recentste graven. Nog met bloemen, lichtjes en andere dingetjes. Tja, hier ligt Timo dan. Zo jong, unbelievable! Later lees ik op internet dat in Amsterdam een brug naar hem is genoemd. Zijn naam staat voor alle gevallenen in vredesmissies. Mooi als jouw naam dat mag oproepen. Wist Timo waar hij voor ging? Of is dat niet belangrijk? Moet je gewoon doen waartoe je geroepen bent? Het is toch mooi dat je deel uit gemaakt hebt van een vredesmissie! Stil, maar dankbaar verlaat ik deze plek. Ik mag leven in een vrij land, welvarend en gelukkig!

Een stille groet uit mijn hart naar "de onbekende Nederlander", waarvan talloze stenen getuigen... dat zij mogen toeven in Licht en Liefde.

Boomplantdag

Op mijn blog van 28 februari 2011 (Stamboom 2) heb ik het over een boom die ik heb geadopteerd via Natuurmonumenten. Kortgeleden kreeg ik een brief dat ik de boom zelf kan komen planten op de Ramenberg bij Loenen. Op de Veluwe dus, vlak langs de A50. Natuurlijk wilde ik dat wel en vandaag toerde ik op m'n dooie akkertje er naartoe. Een verrassend mooie route. Ik dacht gelijk aan de wandelingen met vriendin M., met wie ik momenteel het Ludgerpad loop. We zouden hier eens moeten gaan wandelen. Wat is het rustig geworden ronde de Woeste Hoeve en wat is er een mooi oorlogsmonument gekomen.

Eindelijk arriveer ik bij de Ramenberg. In de verte zie ik mensen bezig met het planten van bomen. Ik loop er heen en bij een kraam van Natuurmonumenten word ik hartelijk ontvangen met koffie en koek. Het is vrij rustig. De boswachter begint een gesprek en stelt mij voor aan de vrijwilliger die mij zal assisteren met het planten.
Ik mag kiezen uit een beuk of een eik. Ik vind een eik als Achterhoeker wel gepast. Ik zeg dat ik het wel een mooi heidens gebruik vind, dat planten van een eik. De man die mij helpt zegt dat het planten van een eik eerder heilig is! Bij de Saksen was de boom heilig! Hij snapt het!

Ik krijg een boomschijf van een berk voorzien van een gaatje en er doorheen een touwtje. Ik mag er wat opschrijven. Leuk zeg! Ik vertel dat ik het doe voor mijn kleinkinderen en schrijf er Silven en Linde op. Ik associeer de namen tot één woord: Silverlinde. Ik had beter een linde kunnen planten opperde ik bij de boswachter. Maar de lindebomen zijn allemaal al geplant, maar de eik mag wel naast een linde staan. Er zal een plekje gezocht worden. Ik zoek een mooie eik uit. Dat klinkt alsof ik als Asterix en Obelix met een reuzeneik kom te lopen. Nee, het boompje is een stevige tak die tot mijn middel reikt met wat zijtakken en flink wat wortels. Ik neem een schop mee en de vrijwilliger zoekt een plek naast een linde. Behalve beuk, eik en linde, komen er ook meidoorn en kersenbomen. Dit deel van de Ramenberg was bouwland en wordt nu weer bos. Na even graven zit ik al op het gele zand. Het gat is diep genoeg en ik zet de boom erin. We scheppen het zand terug en stampen de aarde aan. Tenslotte bevestig ik de boomschijf met de namen van mijn kleinkinderen erop.

Of ik er geen foto van wilde hebben. Ik zeg dat dat niet hoeft omdat ik ze trakteer op een blog. Maar teruglopend bedenk ik mij dat zo'n boomschijf voor ieder van hen wel leuk is. Zonder problemen krijg ik er twee mee. Voor ieder kleinkind één.
Wat wil ik eigenlijk zeggen middels deze boom? Ik hoop dat ze beiden stevig mogen aarden. Dat ze stevig verworteld mogen zijn met familie, met hun ouders. En dat ze mogen groeien en tot bloei mogen komen. Dat zij hun weg mogen vinden naar het licht. Ik hoop ook dat zij later ook nog van de natuur kunnen genieten. Misschien wel hier.

Misschien dat eik en de linde mogen uitgroeien tot lievelingsbomen zoals mijn kinderen die hadden. Dat de regering hart blijft hebben voor de natuur. Ik hoop zonder kernenergiedreiging. De boswachter vertelde me dat een linde een heel sterke boom is. Bij grote droogte, zoals vorig jaar, groeit de linde door terwijl de eik verdroogt! Nou, we weten het al: Linde is een taaie. Ze heeft een tijdje in het ziekenhuis gelegen en het leek heel zorgelijk, maar ze is er weer helemaal overheen. Ik hoop dat Silven, wiens naam Heerser van het bos betekent, warm loopt voor de bossen. Ik heb een hele leuke kaart van hem waar hij in het bos speelt met bladeren. Volgens zijn ouders vindt hij het bos heerlijk!

Nu we toch met bomen bezig zijn. Op een gegeven moment zag ik door de bomen het bos niet meer. Ik mag een boom worden als deze boom heel hoog mag worden. Maar hoge bomen vangen veel wind. Helaas zag ik alleen kersenbomen, maar ook de appel valt niet ver van de boom. Enfin, onze stamboom is geplant!

de BZT show

Het is altijd plezierig op de vroege zaterdagavond naar de BZT show te kijken op TV. Er worden kinderwensen vervuld, vaak op een originele manier.
Zo was er Wouter die zich graag door een ME-waterkanon omver wilde laten spuiten. Maar dat is zo gevaarlijk (ik weet het nog uit mijn hippie-tijd, eind jaren zestig, bij de rellen op Koninginnedag en 5 mei), dat hij het mag ondergaan met een brandweerspuit en een enorme blazer erbij. Doorweekt en bibberend van de kou zegt hij stralend dat het geweldig was, en dat hij overeind gebleven is!

Dan gaan de presentatoren op zoek naar Sten, een jongen van een jaar of elf, want hij had een heel ontroerende wens....Sten wilde graag een dekentje gemaakt van de kleren van zijn vader....omdat zijn vader overleden is.
Nou, dan zitten bij mij de tranen gelijk hoog.
Sten mag naar voren komen en een mevrouw laat een prachtige lappendeken zien gemaakt uit de kleren van zijn vader. Delen van blouses, nog met knopen eraan, een shirt van spijkerstof met de borstzak er nog op, een vakje van doorzichtig plastic waarin hij een foto van hem en zijn vader in mag doen.
Ach, wat moet dat heerlijk zijn. De kleren van je vader als een warme deken om je heen! Sten weet natuurlijk niet hoe hij reageren moet...en dat vind ik nou zo ontroerend!
Dan is zijn oudere broer Duco aan de beurt. Helemaal niet van een leeftijd dat hij er zelf om zou vragen, maar wat is hij er blij mee! Pontificaal in het midden is het T-shirt verwerkt met een door hemzelf gemaakte tekening van zijn vader erop. Duco is ontzettend blij ermee! Ook hun jongere zusje Brecht krijgt een deken. In echte meidenkleuren. Veel rood. Heel vrolijk.

Ineens zie ik mezelf weer op de leeftijd van Sten. Hij kan om een dekentje vragen van de kleren van zijn vader. Vroeger kwam je daar niet op en niemand lette op je.
Ik liep tijdenlang rond in de kamerjas van mijn vader. Natuurlijk veel te groot! Donkerblauw, een wat prikkerige zware stof, maar hij zat lekker warm. Ik kan me niet meer herinneren wanneer ik stopte met het dragen ervan en weet ook niet waar het gebleven is.

Na jaren -ik zal een jaar of zestien zijn geweest- werd ik er weer aan herinnerd toen ik dit lied leerde kennen, uit de parochiebundel van mijn geboortestad:
"Zo vriendelijk en veilig als het licht,
Zo als een mantel om mij heengeslagen, zo is mijn God...."
Ik geneerde mij een beetje, herinner ik mij, of ik betrapt was op een geheim.
Maar het was net of die kamerjas, het verlangen, de warmte, het omvattende, transformeerde in dit lied. De intimiteit die ik altijd al in mij ervaarde en ook niet zonder meer weg was door het verlies van mijn vader kreeg nu de werkelijk daarbij behorende proporties.
Voor mij was Jezus de onsterfelijke vader, uit wie ik leefde en kon zijn.
Jezus was de mantel om mij heengeslagen! Het lied is voor mij zo waar, zo veel omvattend.

"Ontsteek die vreugde die geen einde heeft,
wil alle liefde aan Uw zoon besteden".....
Ach, wat een prachtige zin! Je mag toch hopen dat de Kerk dit lied van Huub Oosterhuis blijft zingen! Het past zo goed bij het devies van mijn wijding: Opdat Uw vreugde volkomen zij!
En zo is het ook op de bodem van mijn ziel:
een zachte vreugde, een tedere liefde,
for ever!

Op weg met God

De schola contemplationis is weer helemaal tot rust gekomen. We blijven dicht bij de tekst en proberen het eerst maar eens zo goed mogelijk te begrijpen. Ikzelf heb ook mijn kritische manier van lezen verruild voor begrijpend lezen. Ik wil graag begrijpen hoe de monniken in Egypte in de 4de eeuw leefden en dat bezien door de ogen van de latijnse monnikenvader Cassianus. Ook zij wilden leven uit hun innerlijke Kern en hun ervaringen liggen o.a. vast in de Collationes van Cassianus.

Collatio XXI, die we nu lezen, gaat over een zekere Theonas (Betekent de naam: Woning van God of Doorstroomd van God?). Theonas werd al vroeg uitgehuwelijkt als beste remedie tegen de begeerte. Hij was een adolescens, dus minstens 17 jaar. Toen hij in contact kwam met de monniken kreeg hij interesse in deze leefstijl. Theonas wilde gaan leven uit de radicaliteit van het Evangelie. Hij wilde monnik worden, maar ja...hij was al vijf jaar getrouwd!

Eerst besloot hij zijn vrouw te vragen om een geestelijk huwelijk, dus zonder sex (een Jozefhuwelijk). Maar, hoe levensecht!, dat wil ze niet! Ze wil hem gewoon en inclusief de sex.
Ze wilde ook vast nog kinderen! Ze laat hem weten dat als hij van alles afziet het zijn schuld is als ze de huwelijkstrouw niet langer kan volhouden.

Theonas laat haar op zijn beurt weten dat ze hem zo van een hoger goed afhoudt, namelijk de Evangelische volmaaktheid! Er volgt een hele redenatie van Theonas of je een huwelijksband mag verbreken omwille van de kuisheid.
Tot mijn verbazing beroept hij zich op teksten uit het Evangelie over het verlaten van huis, broers en zusters, vader en moeder, vrouw of kinderen omwille van Zijn Naam want anders zul je niet eeuwig leven...! (Mattheüs 19,29).
Je mag geen overspel plegen, maar als je uit liefde voor Christus de voorkeur geeft aan de kuisheid zal je loon groot zijn. Theonas is van mening dat zijn vrouw hem afhoudt van een groter goed en dat ze (net als Eva) een verleidster is... hij beroept zich ook nog op een tekst uit Lukas: Wie zijn vader en moeder niet haat, en kinderen en broers en zussen, en vrouw...kan mijn leerling niet zijn!

Maar de echtgenoot van Theonas (spijtig dat deze grootse vrouw geen naam mag hebben!) weigert nog steeds! Theonas zegt echter dat hij haar niet van de dood kan redden, maar dat zij hem ook niet kan scheiden van Christus. Theonas zegt dan: Het is veiliger voor mij te scheiden van een menselijk wezen dan van God!

Die stap kan ik me best voorstellen gegrepen als deze Theonas is door het Evangelie. Zeker omdat hij al vroeg uitgehuwelijkt werd. Uit het verdere verloop van het verhaal blijkt dat zijn keuze een goede was. Hij werd een uitstekend monnik.
Maar dan met deze pijnlijke voorgeschiedenis! Het verhaal gaat eigenlijk alleen om de visie van Theonas. Ik krijg zelf het idee dat zijn vrouw wist wat liefde is. Komt het moment nog dat Theonas dat ook toont? Is volmaaktheid liefde? Ik ben benieuwd wat er van die vrouw geworden is. Zou ze een bepaalde status hebben gehad binnen de geloofgemeenschap? Mocht ze hertrouwen? Heeft Theonas haar achtergelaten met bezit en voldoende financiële middelen? Jammer dat er ook geen noot is die verklaard hoe het lot van de vrouw geweest zou kunnen zijn.
Het moet voor haar zelfbeeld toch een klap geweest zijn. Een afwijzing, ook al gold voor Theonas een hoger doel.

In het gesprek over dit verhaal kwamen bij ons de verhalen los over levenskeuzen met of zonder partner. Ook voor gehuwden kan gelden dat ze ruimte nodig hebben voor zichzelf, dat je ook wel eens graag alleen wilt zijn. Al deelt niet iedereen die mening.
Ikzelf bracht mijn verhaal in dat ik graag had willen intreden als monnik zo'n 10 jaar geleden en me door anderen er toch van liet weerhouden. Op dat moment stond alles ernaar. Zo'n moment is echter nooit meer teruggekomen. Gelukkig heb ik toch weer een weg gevonden die me veel geluk heeft gebracht. Tja, hoe vrij ben je in je keuzen? Is gehuwd zijn een belemmering? Volgens Cassianus niet.

Tenslotte ging het eigenlijk om de corebusiness van de spiritualiteit: wat beleef je innerlijk?
Er werd gesproken over getuigebewustzijn, over God ervaren in je Kern...eigenlijk kwam het er op neer dat je je eigen weg daarin moet vinden en dat het best een breuk kan opleveren met je verleden of met anderen. In dat opzicht is ook Theonas te begrijpen. Dit was uiteindelijk zijn weg en niet die van het vaderschap en echtgenoot. Het werd een inspirerende middag met overwegingen over onze eigen weg en waarheen deze ook moge leiden....
als we maar op weg zijn met God!

Universal Religion

Heerlijk genoten van deze prachtige dag. Eerst heerlijk geluncht met een oud-collega en dan eindelijk weer eens gewandeld in de bossen. Een zonovergoten landschap. Het groen staat op springen in alle takken. In een kerk een kaarsje ontstoken en dan weer terug naar huis. Dat wandelen brengt zo mooi je gedachten bij elkaar.

Gisteren was ik eerst bij het theologengroepje met wie ik de theoloog Küng lees. De groep koos als mooiste passage uit de gelezen hoofdstukken Küngs bijna mystieke opvatting van het luisteren naar muziek. Als voorbeeld geeft hij het Klarinetconcert KVV 622 van Mozart.
Küng kan zo opgaan in muziek dat hij mijn lievelingstekst aanhaalt uit Handelingen: in Hem zijn wij, hebben wij ons bestaan, bewegen wij ons. H. had de muziek op CD bij zich. We luisterden naar het adagio eruit en ik herkende het wel. Mooi, echt Mozart.

Ik kon me aansluiten bij H. en A. dat Bach hier boven te verkiezen is en dat die schoonheid langer blijft hangen. Puur subjectief natuurlijk!
Toen A. Wagner afkraakte als foute muziek voelde ik mij geroepen toch even de documentaire over Wagner's Parsifal te roemen van afgelopen zondag en dat ik me toch heel diep geraakt voelde bij opera's als Tristan und Isolde, Das Rheingold en zeker Parsifal die nu in een concertante uitvoering op TV te zien is. Ik meen dat Wagner echt is misbruikt. Hij zou als hij langer geleefd zou hebben een opera over Boeddha gemaakt hebben!

Ik stelde tenslotte de vraag of deze mystieke ervaring ook opgeroepen kan worden door Pink Floyd, bijvoorbeeld in Atom Heart Mother of Dark Side of the Moon. Mijn oudcollega W. noemde tot mijn grote verbazing The Beatles. Men beaamde dat iedere soort muziek dat kan.
Ik heb het altijd al zo ervaren en las later bij Bhagwan Shree Rajneesh (Osho) dat muziek het ook echt kan oproepen. Ik denk even aan mijn Amsterdamse tijd toen ik tijdenlang Neil Young draaide en Leonard Cohen, dan beland je haast vanzelf in je innerlijke kern.

In het groepje vind niet iedereen de mystiek vanzelfsprekend. Het idee van oergrond e.d. (Tillich) spreekt niet iedereen aan. Men opteert liever voor de Bijbelse God, mensgeworden in Jezus Christus. Dan beland je met z'n allen op glad ijs als je religies gaat vergelijken. Nee, de Hindoe's kennen niet het kruis, maar wel weer karma. Ik vind de overwegingen van Küng hoe hij geweest zou zijn in een andere religie bijzonder elitair, ook al relativeert hij tot op zekere hoogte zijn christelijke voorkeur. Hij beschrijft bijvoorbeeld hoe hij zou zijn als Confucianist, maar dan lijkt hij gelijk te behoren tot de elite in zo'n samenleving. Wat is het verschil tussen het gesappel van een Chinese boer aan de Gele Rivier en de Achterhoekse boer die ploeterde op z'n landje? We weten het eigenlijk niet. De overgeleverde religie is vaak elitair. Voor een kleine bovenlaag. En als je al van mening bent dat het christendom voor jou de beste religie is dan zul je dat ook al impliciet meenemen in de beschrijving van andere religies. Natuurlijk is je eigen religie de beste! Ik vind de poging van Hermann Hesse in Das Glasperlenspiel beter geslaagd.

Mijn bezwaar tegen Küng betreft ook zijn denigrerende toon ten opzichte van al datgene dat zich wellicht ontwikkelt tot nieuwe religies. Voorzichtigheid in dezen lijkt mij geboden! Esoterie en New Age beginnen ook volwassen te worden! De klassieke religies zijn tanende, zeker in Europa. R. haalde de filosoof Spengler aan die gewoon aanneemt dat Europa zijn tijd heeft gehad en dat nu een andere cultuur aan de beurt is zich 'superieur' te ontwikkelen.

Vanmorgen, alles doordenkend, dacht ik ineens aan Armin van Buuren. Een bijzonder sympathieke dertiger die voor de vierde keer DJ van de wereld is gekozen, uniek!
Hij reist ook de hele wereld af met ASOT: A State Of Trance. Uitvoeringen worden integraal uitgezonden in vele landen. Is iedere week te beluisteren op diverse radiostations. Armin werd beinvloed door de electronische muziek van Jean Michel Jarre, tijdgenoot van Mike Oldfield en Kitaro. Het genre wordt trancemusic genoemd en door het opvoeren van het aantal beats kun je er ook echt van in trance raken. Mensen worden heel relaxed. Hij treed wel op voor menigten van tienduizenden mensen. De zaal vol psychedelische films, lichteffecten en stroboscopen. Armin met z'n draaitafel torent boven alles uit en is werkelijk de hogepriester in deze muziektempel. Zwaait met z'n armen al zegenend naar het massale publiek die juichend dit gebaar beantwoorden. De EO-jongerendag is er niets bij!

Voor Armin is muziek a way of living. 'Essential to my life!'
Een recensie op You Tube schrijft dat Armin van Buuren op bijna religieuze wijze de trance liefhebbende massa alles geeft...De nummers ogen ook heel religieus: Find youself, Let the Light shine in, Synergy, Heal, Elevation, Soul Deep. Zijn laatste CD's laten ook duidelijk zien hoever de invloed reikt, tot hoeveel mensen het spreekt, en hij wint het van al die klassiekers op het gebied van religie die dit claimen, hij verkondigt een Universal Religion!

Een dagje weg

Het is een hectische tijd. Met een theologengroepje lees ik Hans Küng, 'Wat ik geloof'. We lezen steeds drie hoofdstukken en dat gebeurt dus toch ongewild op de dag ervoor.
Maar ook de schola contemplationis geeft huiswerk en wel voor dezelfde dag.
Dus verdiep ik me vandaag noodzakelijkerwijs ook in Cassianus. Voor de afwisseling het nieuwste boek van Annie Proulx, en om het luchtigjes te houden Tommy Wieringa's 'Joe Speedboot'.

Het is een stralend mooie dag, net als gisteren en toch breng ik de dag, door al dat gelees en gestudeer, binnenshuis door. Ik ben wel gek ook!
Gisteren was ik in Haarlem. Ik was veel te vroeg om de verjaardag van mijn zoon te gaan vieren en ben maar even de stad ingegaan. Wat een mooie markt hebben ze daar, vol Hollandse Renaissance! Een lust voor het oog in het morgenlijk zonlicht. Het paste bij de sfeer uit de 17e eeuw, door mijn collega-dominee geschetst in de trein op weg naar een tentoonstelling van Gabriel Metsu, tijdgenoot van Jan Vermeer.

De Sint Bavo was al te bezichtigen en het zonlicht viel prachtig door de gotische kerkramen. Een prachtig groot en licht gebouw.
Er is nog heel wat bewaard gebleven uit de Middeleeuwen. Een prachtig koperen koorhek, een koperen lezenaar in de vorm van een Pelikaan. Symbool van Christus die zijn bloed geeft... (Doen wij dat niet allemaal?).
Mij valt links een muurschildering op met haast Keltische motieven. Er staat boven in gotische letters: Ora pro nobis, Pater Wilhebrorde. Toch mooi dat het de reformatie heeft overleefd! Er wordt nog steeds gevraagd aan Vader Willibrordus om voor ons te bidden. Maar verder is er geen beeld te bekennen. Ja, een half vergaan zandstenen Mariabeeld in een hoek van de Kerstkapel.

In de nabijgelegen Mariakapel kun je wel een lichtje ontsteken, maar er is geen Mariabeeld. Toch vreemd dat Protestanten de Moeder van de Heer zo weinig eer gunnen, ondanks het Magnificat in de Bijbel waar ze zelf zegt dat van nu af aan alle geslachten haar zalig zullen prijzen. Niet dus.

In de kooromgang vallen me de grote borden op. Vanaf de 17e eeuw staan er alle diakenen op. Later ook nog een bord met collectanten en verderop de onontbeerlijke lijst van predikanten. Verder borden met teksten en wapens. Ineens valt het me op dat met de Reformatie ineens het woord centraal staat en niet het beeld. Borden vol bijbelteksten. Zelfs heel groot op de plek in het koor waar vroeger blijkbaar het Avondmaal gevierd werd. Alsof de symboliek er niet meer toe doet. Het Woord regeert. De heiligen zijn vervangen door borden vol namen van mensen die in de loop der eeuwen diaken waren, collectant of predikant. Het individu gaat tellen blijkbaar en niet de verzamelde geloofsgemeenschap. Wie zouden die borden bedacht hebben en wat is het belang ervan? Wist je zo wie er over hulp van de diakonie ging? Er staat overigens een prachtige 'broodbank' uit 1470, waar de 'Heilige Geestmeesters' brood uitdeelden aan de armen. Zaten die diakenen hier later ook brood uit te delen? Ik hoop het.

Verderop staat onder het orgel dat 10-jarige Mozart er nog op gespeeld heeft in 1766. De folder vermeldt dat ook Händel bespeler van het orgel was! Ik weet niet of het orgel er beter door is gaan klinken! Maar leuk om te weten.

Na een korte tussenstop bij een rommelmarkt van een zangvereniging op naar mijn zoon en zijn gezin. Even helemaal ondergedompeld worden in familie en nageslacht! Volgens de echo gaat het goed met de tweede op komst! October gaat ook een drukke verjaardagenmaand worden!
We kletsen samen wat, lachen, genieten van kinderen en kleinkinderen.
We vinden vooral woordgrappen leuk. Toen kleinzoon zijn boontjes niet wilde opeten begon het: Tja, hij moet wel zijn eigen boontjes leren doppen. Ik mag een boon worden als hij zijn bordje nog leeg eet... Maar niemand mocht er voor spek en bonen bij zitten... Boontje komt om zijn loontje... We zijn allemaal in de bonen....Een heilig boontje zal hij zo nooit worden....maar honger maakt rauwe bonen zoet! Uiteindelijk at hij toch alles op!

Wat een merkwaardig contrast zo'n kerkgebouw vol met teksten en een lang verleden en dan zo met z'n allen samen op een verjaardag.
Tja, dacht ik, hier is het woord vlees en bloed geworden...

Academie voor praktische mystiek (2)

Deze week hebben we weer met een groep verder gesproken over de op te richten Academie. We hebben kennis gemaakt met P. een huisarts die goed thuis is in de Advaita Vedanta m.n. van Balsekar, dus in de traditie van Nisargadatta Maharaj, een mooi figuur die al sigaretjes rokend darshan gaf.

De bijdrage van P. was buitengewoon goed en sloot mooi aan bij mijn idee van mystiek. We raken toch nog regelmatig in verwarring. Ik ben van mening dat mystiek aan alles voorbij gaat. Dat uiteindelijk zelfs de aanname van een stiltekern maar voorlopig is.
P. benadrukt net als ik dat er niet veel aan te leren valt en vraagt zich af of het idee van levensgids zijn voor anderen wel haalbaar is. Aan de andere kant vindt hij ook wel dat het 'psychofysische wezen' dat hier rond loopt iets te doen moet hebben. Misschien wel andere mensen wakker maken.

E. is van mening dat we ook moeten inzetten op mensen met paranormale vermogens. Hij dacht aan jongeren die hooggevoelig zijn, helderhorend, e.d., de zogenaamde New Age kinderen. We vroegen ons af of de Academie een therapeutische functie moet krijgen. P. en ik zijn van mening dat zoiets niet thuis hoort in een Academie voor praktische mystiek.
Een Advaita Vedanta filosoof als Shankara als de mystieke kerkleraar San Juan de la Cruz vinden dat je aan deze bijverschijnselen juist voorbij moet gaan.
Wil je Eénheid of wil je met de cadeautjes van de Ene je eigen pad gaan? Dan loop je de mystiek mis. Een interessante discussie en we zijn er nog niet uit.

Ik probeer me voor te stellen hoe ik vanuit de christelijke mystieke traditie een bijdrage kan leveren. Een werkgroepje heeft 6 paden uitgezet. Langs die lijn zouden we allemaal kunnen werken. De paden zijn: 1. helen en genezen, 2. liefde, mededogen, openen van het hart, 3. kunst, literatuur, poëzie, 4. energie (hier dus de problematiek van nieuwetijdskinderen en hoe therapeutisch wil je zijn.), 5. gewaarzijn (Wilber? Almaas?) 6. wijsheid.

De eerste grove verdeling zou al zijn: verstandelijke kennis, kennis voortkomend uit het discursieve denken (vi-jnana) en pra-jna, intuitieve kennis. Dat legt wellicht al de goede accenten.
Wat betreft therapie: dit pad wordt uitdrukkelijk niet bedoeld. Aanvankelijk werd gedacht dat je eerst van alles moet doorwerken voor je aan de mystieke kern toekomt.
We konden allemaal putten uit onze ervaringen met lichaamswerk, groeigroepen, actieve Osho-meditaties.
Maar effectiever is toedekken. Want het ego gaat eindeloos aan de gang met groeien en zelfverwerkelijken, maar dat leidt eigenlijk nergens toe.
Uiteindelijk gaat het om algeheel aanvaarden van jezelf, precies zoals je bent.
Anders blijf je meer met je ego bezig dan dat je zult ontdekken het Zelf te zijn, of dat je één bent met God en de Werkelijkheid. De benadering van Almaas is daarin fantastisch.
Overigens haden we nogal eens spraakverwarring over de innerlijke kern. Heet die nu Ziel, Zelf, Stiltekern, Christus in ons? Ik zal mijn schema daar omtrent nog eens uitwerken. Zodat we allemaal weten wat we bedoelen.

Maar goed, is het mogelijk vanuit die 6 paden een aanbod te doen vanuit de christelijk mystieke traditie? Mij lijkt van wel.
(1) Christus zelf ging al uit van genezen, van helen. Ook geestelijk, het hele begrip metanoïa draait daarom. Dat is transformatie, met andere ogen leren kijken.
(2)Liefde (Minne) en mededogen lijken mij bij uitstek elementen van de christelijke mystiek.
(3) Wat kunst, literatuur en poëzie betreft: geen probleem.
(4) Ja, die energie. In het christendom is niet veel nagedacht over Gods energie. Of dat God energie is, net als wij mensen trouwens. In het oosters-orthodoxe hesychasme is er wel over geschreven. Ik zou het nog eens na moeten gaan. Ik geloof dat Palamas er over schreef, maar die tekst is ternauwernood geaccepteerd: te gnostisch vermoed ik. Als het om paranormale verschijnselen gaat zal ik zeggen dat het daar niet om gaat!
(5) Ik vermoed dat Eckhart hier wel iets zinnigs over te zeggen heeft.
(6) Ja, hier gaat het natuurlijk om. Het is de universele bron van ware kennis. Misschien valt er weinig over te zeggen en moet ik met Hadewych zeggen 'ende hier omme swighic sachte...'.

Enfin, de steigers staan er.
Ik ben benieuwd hoe het bouwwerk van de praktische mystiek eruit gaat zien.
Ik bouw ook maar voort aan mijn eigen IJssellandmystiek.

Het bootje is al te water gelaten...
Soe swighe dan
ende ruste mi met gode
tote dien tide dat mi god spreken hetet...

Billy Budd (2)

Men zegt dat Benjamin Britten de opera 'Billy Budd' schreef voor zijn levenspartner Peter Pears. Pears vertolkte in de opera Captain Vere. De man die aan het begin en het eind vertelt wat er is gebeurd met Billy Budd en zijn aandeel erin.
Hij is de absolute heerser van zijn kleine land, maar ook voor hem gelden de wetten, al had hij Billy Budd iets beters gegund dan de strop.
Captain Vere zag wel de Engel des Lichts in zijn kleine wereld schijnen, een licht dat volgens Claggart juist niet mag bestaan in die duisternis: But alas, alas! the light shines in the darkness, and the darkness comprehends it and suffers. O beauty, o handsomeness, goodness! would that I'd never seen you!

In de proloog zegt Vere prachtige dingen die de thematiek van de opera mooi weergeven.
Zoals: Veel goeds zag ik en veel kwaads, en het goede was nooit volmaakt. Er is altijd wel een gebrek, een tekort, een onvolkomendheid in het goddelijk beeld, een wanklank in het engelengezang, een hapering in het goddelijk woord. De duivel heeft dus nog steeds zijn invloed....

Dan begint de opera met het leven op het schip en het aannemen van de nieuwe bemanning, waaronder Billy Budd. Captain Vere kon niet voorkomen dat de goede, de knappe, de edele door het kwaad vernietigd wordt en dat het kwaad de argeloze mee de dood intrekt. Het mooie is dat Billy Budd in afwachting van het vonnis de kapitein reeds vergeeft en de mensen die solidair met hem zijn verzoekt te gehoorzamen. Voor zijn dood zegent hij kapitein Vere. Op het eind valt het perspectief dat Budd heeft samen met dat van Vere: Ik heb een schip in de storm gezien, het van verre fonkelende schip dat niet het Lot is, en ik ben tevreden. Ze heeft haar eigen land, waar ze voorgoed voor anker zal gaan....

In deze opera zingt Billy Budd (Jacques Imbrailo) dit ontroerende afscheid opgesloten in zijn eigen locker (zie foto). De zaal was doodstil en ik kon mijn tranen nauwelijks bedwingen. Hier wordt de onschuld vermoord, dacht ik de hele tijd. Volgens het recht klopt het, maar zo voelt het niet. De onschuld wordt vermoord. Eén fatale klap door Claggart zelf opgeroepen, vermoordt het goede, het schone...Of niet? Budd houdt die mooie houding, die hem zo geliefd maakte, ondanks de barsten en mankementen. Hij accepteert zijn lot. Het lijkt Shakespeare wel. Daar wordt ook altijd zo moedig het lot geaccepteerd. Budd doet nog meer. In zijn mededogen zegent hij de kapitein.

Als het moment nadert van de strafvoltrekking heb ik het gevoel life aanwezig te zijn. Alsof ik mijn Heer gekruisigd zag worden. Daar kan ik nog steeds niet tegen. Onschuldig gemarteld en gedood. De scene is denk ik nog aangrijpender omdat iedereen in het gelid staat en Billy Budd luidkeels de stilte verscheurt met de zegen voor de kapitein. Nadat Billy de laatste adem uitblaast worden zijn maten opstandig, maar ze gehoorzamen Budd en houden zich in omwille van de zegen.

De kapitein die op het eind als oude man put uit zijn herinneringen aan dit gebeuren en denkend aan Billy Budd zingt: Maar hij heeft mij gered en gezegend, en mij is een liefde ten deel gevallen die alle begrip te boven gaat. Ik was verdoold op de eindeloze zee, maar ik heb een schip in de storm gezien, het van verre fonkelende schip, en ik ben tevreden. Ik heb gezien waar het naar op weg is. Er is een land waar het voorgoed voor anker zal gaan...

Billy Budd (1)

Een betere start in de 40-dagentijd had ik mij niet kunnen denken. Ik ben nog helemaal onder de indruk van 'Billy Budd', een opera van Benjamin Britten. De recensie van Trouw was al heel goed en ik had dus echt zin om te gaan. Van begin tot einde denderde het in volle vaart binnen. We zaten heel luxe op rij vier, vrijwel in het midden, met zicht op het toneel en de orkestbak.

Mijn eerste reactie is zoiets van Billy Budd is een Christusfiguur. Hij was een vondeling, maar vermoedelijk van adel. Tenminste een edel mens.
Het resultaat van de Verlichting, die wilde afrekenen met het christelijke idee dat de mens slecht is en een zondaar. Billy is de edele mens, die wil opkomen voor de Rechten van de Mens.
Dat wordt ook door iedereen gezien, maar hij heeft ook een gebrek: there is always some flaw in them... De bootsman treft de situatie goed; zelfs in pure goedheid vind je wel een mankement. De goede is niet perfect, niet volmaakt!
In een stressvolle situatie stottert de edele Billy Budd. Wanneer hij door Claggart vals beschuldigd wordt begint hij te stotteren en omdat hij zo kwaad wordt vanwege deze onterechte beschuldiging geeft hij Claggart een dodelijke klap. Op een schip is dat insubordinatie en doodslag en krijgt hij de doodstraf.

De opera is naar het gelijknamige boek 'Billy Budd, voormarsgast' van Herman Melville.
Ik vind dat de librettisten E.M.Forster (van het boek 'Maurice') en Eric Crozier er een geweldig verhaal van hebben gemaakt.
Misschien minder diep dan Melville schreef, maar helemaal to the point.

Billy Budd, een engel gelijk, wordt geprest om te dienen op een oorlogsschip. Hij is de onschuld zelve en iedereen houdt van hem. Op de provoost Claggart na. Misschien moet je zeggen dat de provoost zoveel van hem houdt dat Budd moet verdwijnen.

Hij als symbool van het kwaad kan zoveel goedheid, schoonheid en liefde niet verdragen: O beauty, o handsomeness, goodness! Would that I had never encountered you!
Het is zoiets als in 'Querelle de Brest' van Jean Genet: 'Each man kills the one he loves..'.
Zie ook Oscar Wilde's 'The Ballad of Reading Gaol', voor hetzelfde thema.

Claggart druk het nog sterker uit: 'Having seen you, what choice remains to me? None, none! I am doomed to annihilate you. I am vowed to your destruction...'.

Hij zorgt ervoor dat Budd beschuldigt wordt van muiterij. De kapitein die heimelijk ook heel veel houdt van de jongeman kan het niet geloven. De mooiste kernzin waarin hij dat uitdrukt is wel dat hij besef dat hoe goed iets of iemand is er altijd wel iets ontbreekt. Ook aan Billy Budd. De argeloze heeft de dood van een ander veroorzaakt.

Hannah Arendt merkt op dat dit een omkering is van het Bijbelse thema van Kaïn en Abel. Abel slaat iemand dood in dit geval. En de kapitein kan niet voorkomen dat deze Engel van het Licht moet sterven. Het goede wint het niet van het kwade.

Het is een ongelofelijk geladen voorstelling. Op en top een mannengemeenschap, zoals ik die ken vanuit mijn werk in de gevangenis.
Dat bouwt een heel eigen soort spanning op, zeker in dit stuk waar de regisseur Richard Jones het laat spelen op een kostschool. Het gonst van de hormonen zou je haast zeggen, van een soort opgewondenheid. Het wordt ongelofelijk naturel gespeeld. Echt mannen onder elkaar.
(Het zou me benieuwen of vrouwen dat ook zo kunnen meebeleven. Ik denk van niet. Ik kan me ook niets voorstellen van vrouwen onder elkaar, omdat de situatie vrijwel meteen veranderd als je als man erbij komt. Dat vond ik zo in de verpleging in ieder geval).

Er is zeker een overeenkomst met het lijdensverhaal van Christus uit de Evangelieën.
Billy Budd verneemt dat vlak voor het voltrekken van het vonnis van een predikant (die zowaar een witte stola draagt, alsof het een feestdag betreft! Dat is wellicht symbolisch wel mooi gevonden!). De predikant vertelde over 'een goede jongen die werd opgehangen en naar de hemel ging, opgehangen voor mensen als ik....'.
Het grote verschil met het lijdensverhaal van Christus vind ik dat Hij in alle eenzaamheid stierf en dat Billy Budd verhangen wordt temidden van hen die hem liefhadden...

Quoyle

Ik geniet enorm van de boeken van Annie Proulx (uitspr: Proe, dus ook nog zonder L! ). Ik kocht vorige week haar laatste boek 'Mijn leven op Bird Cloud Ranch'. Een prachtig, voor een deel autobiografisch, boek. Ze geeft altijd prachtige beschrijvingen van de natuur, van een bepaalde omgeving. Daardoor word je echt deelgenoot van het verhaal. Ik heb inmiddels geleerd om bij een tal van die beschrijvingen te googelen op afbeeldingen. Zo weet ik nu wat tuckamore is en alsem. Ik heb de lodgepole-dennen bekeken en de kever die hele dennenbossen vernietigt: de boommoordenaar (dendroctonus ponderosae).

In dit boek heeft ze haar stamboom laten uitzoeken. Nou, ze komt niet veel verder dan ik: overal armoe, hoge kindersterfte, merkwaardige relaties, drankproblemen en wat al niet meer. Net zo'n familiestamboom als wij hebben. Bij haar begint het betere leven pas bij haar generatie. Vijftien jaar voor mijn generatie een beter leven krijgen. Boeiend zo'n inkijkje in het leven van pioniers in Frans-Canada, die hun levensstandaard pas kunnen verhogen in de Verenigde Staten. Dat is hier gelukkig minder ingewikkeld.

Maar het meest houd ik van haar boek 'Scheepsberichten'. Ik heb het nu een paar keer gelezen en vind het een geniaal boek. Ieder hoofdstuk wordt vooraf gegaan door een knoop uit 'Het (touw-)knopenboek van Ashley', met een beschrijving. Het bijzondere is dat die beschrijving geweldig goed bij het hoofdstuk past. Quoyle is journalist die echt over zich laat lopen. Met een tante en zijn twee dochtertjes gaat hij terug naar een huis op Newfoundland, dat familiebezit is.
Er is iets tragisch en iets humoristisch aan het hele verhaal.
De teneur van de boeken van Annie Proulx is vaak: 'als je iets niet kunt veranderen aan je leven, dan zul je het moeten verdragen'. Een dergelijk citaat is leidraad van haar prachtige verhaal 'Brokeback Mountain', dat haast nog mooier werd verfilmd!

Het eerste hoofdstuk leidt de hoofdpersoon Quoyle in.
Boven het hoofdstuk staat:
Quoyle: een opgeschoten touw. Een Vlaamse plak is een in spiraalvorm opgeschoten touw. Je legt hem plat op het dek, zodat je er zonodig overheen kunt lopen.
Preciezer kunt je het leven van Quoyle haast niet omschrijven. Er wordt over hem heengelopen en z'n leven verloopt in spiralen. De grap is eigenlijk dat hij scheepsberichten moet gaan schrijven voor de krant, maar dat hij van boten geen verstand heeft en er ook niet mee weet om te gaan! Het tragikomische van het leven weet ze in dit boek geweldig te treffen.

Maandenlang hangt al een citaat uit het boek op mijn prikbord. Een mooie wijsheid op het einde van dit stuk. Quoyle is met Tante en zijn twee dochtertjes Bunny en Sunshine op zoek naar het huis in Newfoundland. alles zit tegen en het weer is slecht...
"Pap, zijn we bang?" zei Sunshine.
"Nee hoor, lieverd. Het is een avontuur!"

Tsunami Japan (1)

Toen ik de foto zag van de tsunami en de enorme draaikolk die het voor de kust veroorzaakte, moest ik gelijk denken aan de prent van Hiroshige "De draaikolk van Awa". Wat een treffende overeenkomst. En meer nog bij de prenten van Hiroshige en Hokusai buig ik mij nederig voor het water dan in staat is hele landstreken in een half uur tijd te doen verdwijnen! Ongelofelijk! Even ongelofelijk vind ik de reactie van de Japanners. Het lijkt wel Zen op z'n best. Dat zou je met recht Gelassenheit noemen. Dat is niet het gelaten ondergaan, maar in die situatie concreet aan de slag durven gaan, actief weer alles opruimen en het leven weer oppakken.

Ik heb veel respect voor dit land, voor de wijze waarop ze omgaan met het hele gebeuren. Zoals bij alle dergelijke rampen wordt het pas echt aangrijpend als je er naar kijkt met de ogen van een persoon die het ondergaat. Bij de luchtfoto's denk ik aan de gigantische kracht van water. Maar als iemand erna een fotootje vindt van de buurvrouw in de modder terwijl er geen huis meer staat ontroert mij dat hevig. Het is net of je bij dergelijke rampen pas geraakt wordt als het wordt teruggebracht tot de menselijke maat. Een kosmische ramp treft vaak pas echt met een concreet overlevende. Getallen zeggen niet zoveel.

Ik ben benieuwd hoeveel mensen bij deze ramp zich afvragen waarom God dit toelaat. Bij een menselijke voorstelling van God kun je die vraag stellen. Maar al gauw zou je je kunnen afvragen of er wel zo'n God bestaat, want je krijgt geen antwoord op de menselijke maat.

Het gaat er meer om of je als je erbij bent als God kunt zijn; liefdevol aanwezig, belangenloos aanwezig. Voor mij hoort het bij de natuur.

Voor al die werkers die daar plotsklaps mee worden geconfronteerd breekt dat (hoger) bewustzijn vaak spontaan door. Het is haast onvoorstelbaar wat je kunt bij een calamiteit!

Ik heb dat zelf mogen ervaren bij eerste hulp situaties toen ik nog in de verpleging werkte.

Er ontstaat een enorme solidariteit, iedereen is superalert, alles gaat in een flow, haast intuitief! Ik kan daardoor ook overlevenden van een oorlog wel begrijpen, of de overlevenden van een vliegtuigongeluk in de bergen.

Wanneer alles wordt terug gebracht tot het wezenlijke, gebeurt er ook iets wezenlijks en dat is zo'n prachtig onvergetelijk gebeuren.

Het is in die situatie veel zwaarder als je de hulp moet ondergaan of verlies moet incasseren.

Die plotselinge onthechting kan vrijwel geen mens aan. Al weet je dat het altijd en overal kan gebeuren. Door een brand, bij een vliegtuigongeluk, of wat al niet.

Het lijkt allemaal vanzelfsprekend dat je elkaar hebt, dat je spullen ergens staan, maar dat is maar schijn. Mijn ervaring op dit gebied is maar gering.

Vroeger werd er bij mij ingebroken en ik weet nog hoe onthand ik was dat de vanzelfsprekende aanwezigheid van mijn bezit verleden tijd was.

Natuurlijk spullen kun je vervangen. Als je persoonlijke bezittingen zoals foto's, dagboeken, enzo verdwenen zijn kun je nog leven met de herinnering en weer een archiefje opbouwen.

Maar wat nu al je familie in de golven is verdwenen? Geen lijf meer die je koestert, niemand die je verwacht, geen mens om voor te leven. In de verhalen van WO II vind ik het al vreselijk, laat staan in de verhalen van nu. Een mens is gewoon niet vervangbaar.

O ja, in het groot wel: nieuwe legers, nieuwe hulpverleners...maar die oma, zonder kinderen en kleinkinderen? Een moeder die haar gezin in de golven zag verdwijnen?

Begin me niet over God, hier past eerder een godver....!

Hier past enkel zwijgen en doen wat je kunt.

Je bent aan hen verplicht te léven,

met geheel je hart, geheel je ziel en geheel je verstand.

Heb lief en doe wat je wilt...

Verjaardag (2)

Morgen is mijn zoon jarig. Hij bereikt maar liefst de leeftijd van 32 jaar. Ik denk terug aan zijn geboorte. Wat een geweldig moment, al duurde het even voor hij wilde komen. We zijn zelfs een dag met de huisarts mee visites gaan maken. Ik herinner me zelfs in het ziekenhuis geslapen te hebben. Ik wilde zo graag dat hij niet op 16 maart geboren zou worden en zo zou delen in het tragische leven van mijn vader. Gelukkig werd hij net ervoor geboren.

Emmanuel. De naam zag ik altijd staan op de preekstoel in de kerk waar ik in mijn jongelingsjaren heenging. Ik dacht dat als ik een zoon krijg dan wil ik graag dat hij zo heet. Gelukkig waren we daar als ouders het over eens! Ik vind het nog steeds een heerlijke naam!
En wat een ervaring voor mij in die kerk achter het altaar te staan en te weten dat hij daar zit...Emmanuel: God met ons.

Toen ik hem voor het eerst zag dacht ik: eindelijk vlees van mijn vlees, eindelijk bloed van mijn bloed! (Vgl. Genesis 2,23, waar de mens het van zijn partner zegt) Als man ben je niet in staat een mens geboren te laten worden. De man komt door de vrouw en in je zoon herken je jezelf. Die ervaring kun je eigenlijk niet omschrijven. Alsof de schepping iedere keer weer opnieuw begint. Ik vind dat het scheppingsverhaal met een vrouw had moeten beginnen. De vrouw is ook veel aardser, veel meer gebonden aan de aarde. De man is meer een zwerver.

Wat was het een heerlijk joch. Wat viel ons de scheiding moeilijk. Je wilt helemaal niet scheiden van je kinderen. Nooit. Maar ja, dat is de tragiek van het bestaan. Hij zal nu, zelf vader van een zoon, er wel een besef van hebben (zie foto!). Ik heb altijd gehoopt en gebeden dat de schade zoveel mogelijk beperkt zou blijven. Ik geloof ook dat ik daar aardig in verhoord ben. Dat stemt mij dankbaar. Hij was echt heel trouw. Ik begreep zijn loyaliteitsconflict wel en zal hem nooit kwalijk nemen dat hij koos voor de plek waar hij het meest was. Dat wordt thuis. Maar als hij er was, was hij echt een buddy.

We zijn echt doeners. Toen ik een auto kocht was het toppunt van een uitstapje het naast mij in de auto zitten. Dat vond ik vroeger als kind ook zo'n kick bij mijn vader! We hebben heel wat samen gedaan. Vrijwel alle Gelderse kastelen bekeken, bijvoorbeeld, en niet al te lang geleden zijn we samen naar Parijs geweest. Nu kon hij mij van alles vertellen, zoals in het Louvre. We waren altijd heel close. Ik kon hem nog lang bij de hand nemen. Rond zijn twaalfde voelde ik gewoon dat het zou veranderen en inderdaad een weekend later zei hij dat hij het niet meer wilde. Ja, begrijpelijk, maar wel jammer. Gelukkig kussen we elkaar nog steeds bij komen en gaan.

Bij kinderen neem je soms vanzelfsprekend bepaalde dingen aan. Ik dacht wel dat Manuel zou kiezen voor een studie, maar het werd de Kunstacademie; Enschede, Sittard, Maastricht. Ik vond het verrassend. Hij koos voor het leraarschap en ik heb respect voor hem dat hij het volhoudt op een vmbo-school. Ik weet zelf nog wel hoe we klierden bij handenarbeid (klei tegen het plafond!), bij tekenen en etaleren.

Het is zo mooi te zien dat het leven gewoon doorgaat en dat je er deel vanuit maakt. Het is het volgen van de natuur. Manuel heeft nu zijn eigen gezin; huisje, boompje, auto voor de deur. Amsterdam verruilt voor een praktischer omgeving waar je een kind kunt opvoeden met meer leefruimte. Hij vormt met zijn vrouw Karin een geweldig stel. Ze kennen elkaar al meer dan 12 jaar! Ze hebben een pracht van een zoon, de stamhouder!

Ze zijn pas getrouwd. Mijn zus kwam op het idee Manuel de ring van onze reeds lang overleden vader te geven, de grootvader die hij nooit gekend heeft. Een ontroerend moment. Hij heeft de ring niet meer afgedaan.
Moge door hem de familiespreuk levend gehouden worden:

Juist Nu Ware Moed.
Een spreuk samengesteld uit de initialen van mijn ouders.
Dat die ware moed in de familie mag blijven, nog vele geslachten!
Elessar, wees the Lord of the Rings!
Dierbare zoon, nog vele jaren!
Van harte proficiat!
Ik ben trots op je!

Your religion is not important.

Men weet dat ik niet van mails houd met een bijlage voorzien van een of andere boodschap. Helemaal de pest heb ik aan die mails die functioneren als een kettingbrief. Dat jij op je beurt weer zoveel mensen moet mailen, want anders... Nooit iets gemerkt trouwens.
Maar nu kreeg ik een mail met een interessant statement over religie, met bovenstaande zin in het Engels.
Het bleek het antwoord te zijn van de Dalai Lama op een vraag van de bevrijdingstheoloog Leonardo Boff. Hij vroeg aan de Dalai Lama welke religie de beste is. Boff verwachtte dat de Dalai Lama het Tibetaans Boeddhisme zou noemen. Maar nee hoor. Hij kreeg een prachtig antwoord! Je kunt er gelijk aan toetsen of je eigen geloof wel zo werkt:

De beste religie is die religie die je het dichtst bij God brengt.
Het is die religie die je een beter mens maakt.
Die je meer meedogend maakt, meer gevoelig, meer onthecht,
meer liefhebbend, meer menselijk, meer verantwoordelijk, meer ethisch.
De religie die daarvoor zorgt is de beste religie!

De Dalai Lama vervolgde dat hij niet geïnteresseerd is in iemands religie
of dat je religieus bent of niet.
Wat echt belangrijk voor mij is, zegt hij, is je gedrag ten opzichte van je vrienden en familie.
Hoe je op je werk bent, in de samenleving en ten opzichte van de hele wereld.
Wees je bewust dat alles in het universum reageert op jouw handelen!

Het lijkt me een goed statement om je aan te spiegelen...
en herken je er niets van....bidden, mediteren, bekeren!

Worden als God...

Mijn dochter en ik hebben een gezellige dag gehad in Nijmegen. We liepen er rond zoals we dat 25 jaar geleden ook deden. We lunchten zoals vroeger boven bij V&D. Net als toen een broodje roomkaas met bieslook. We hebben lekker zitten bijpraten.

Ineens vertelde ze dat de vader van een vriendin plotsklaps was overleden aan een hartinfarct. Ze was er erg van geschrokken want al heb ik dat al drie keer overleeft, maar het kan zo weer gebeuren. Toen vroeg ze op de vader af: Wat moet er gebeuren als jij er niet meer bent? Waar vinden we je testament of zo, en je verzekering?
We hebben het één en ander doorgesproken. Eigenlijk gewoon alles systematisch afwerken. De boeken naar het antiquariaat. De mooie spullen verdelen. Maar al met al lijkt het verstandig een map te maken die ze zo kunnen vinden. Ik heb haar verteld wie het meeste van mij weet en dat ze die van alles kan vragen. Ze weet welke priester mijn uitvaart gaat doen.

Punt van bespreking is wel mijn collectie dagboeken, briefwisselingen, preken, teksten, ontwerpen en wat al niet meer. Ik stelde voor dat het ongezien maar vernietigd moet worden, maar dat wil ze niet. Wat moet een kind met een verslag van het intieme leven van een vader? Ach, zegt ze, niets menselijks zal je vreemd zijn... Daar heeft ze gelijk in. Dat geldt ook voor het stuk levensverhaal van mijn vader dat ik in bezit heb, al moet ik echt over een drempel om het te lezen. Goed dat we er over hebben gesproken en wat dapper van haar dat ze erover begon!

We hebben nog wat geshopt. M. had gelijk: er is een nieuw boek van Annie Proulx! Ik hebhet maar aangeschaft. Bij de ramsj lag nog een leuk boek over Romeo en Julia, naar Shakespeare. Wat is dat toch een top verhaal! Iedere zin heeft iets prachtigs!
Later op de middag nog in de zon op een terras gezeten aan de Waalkade. Hé, lekker ouderwets en relaxed! We sloten de dag af door te gaan eten bij een Griek. Heerlijk! Net voor dat onze bestelling geserveerd zou worden viel de stroom uit...dat werd dus eten bij candlelight. Ook goed. Na stevig huggen gingen we geheel voldaan weer onze eigen weg. Zij naar haar gezin en ik in mijn uppie naar huis.

Op zo'n moment komt het wel weer binnen: wat doe ik toch zo alleen? Het is wel weer even tijd om de zenkaarten te raadplegen op internet.
Toeval of niet: de eerste kaart is 'Aloneness' (IX)!!! Die kaart trek ik nogal eens tegenwoordig. Maar een mooie kaart. Je moet je zijn ook niet ontlenen aan een exclusieve relatie. Waarom zou je? Dat weet ik ook wel uit mijn jarenlange pastoraat.

De tekst beschrijft alleenzijn als positief. alleenzijn is de aanwezigheid van jezelf. Het is aanwezigheid, overvloedige aanwezigheid! (Ja, dat is zo.) Het laat zien dat je je individualiteit vaak makkelijk weggeeft aan anderen. Leer bij jezelf te zijn en leer je ondefinieerbare, onuitsprekelijke realiteit lief te hebben! Alles wat waar is en echt is voert je altijd naar alleenzijn. Je alleenzijn is absoluut. Je komt alleen en je gaat alleen... (mooi, ik wéét het!)

Nog even een kaart erbij voor de duidelijkheid: het wordt XV, Conditioning.
Je bent niet wat anderen van je maken of wat je van hen leert. Dat is je persoonlijkheid.
Je moet je onschuld terugvinden (O?) Je moet je essentie terugvinden van voordat mensen begonnen je allerlei dingen op te leggen... (Tja..)

Je moet je eigen individualiteit ontdekken! (precies ja! Het voelt wel heel goed en sterk!) Alles wat je van anderen hebt geleerd, ben jij niet! Dat is jouw persona. Om je individualiteit te ontdekken is er geen andere weg dan meditatie. (Ja, dat is zo. Dat weet ik echt al heel lang!)
Dan is er vast nog wel een kaart met een goede conclusie: The Master.

Er staat: Als een mens niet God wordt, is er geen zegening, geen gelukzaligheid.
En iedereen is een potentiële god
en het leven dient ertoe om het mogelijke te transformeren tot werkelijkheid.
O ja, Wie zei dat ook al weer: je bent een god? (Johannes 10,35)
En zei Paulus al niet: We zijn van Gods geslacht? (Handelingen 17,29)
De kunst is dus te worden als God,
God, Die All-één is!

Arend en Roelof

Vorige week had ik op een avond vriend P. op bezoek. Als geboren Achterhoeker weet hij veel van de streekgeschiedenis. Hij gaf me de andere boeken van Kerst Zwart te leen en een heleboel delen van een jaarboek van een historische vereniging.

P. kan geweldig vertellen over de streek van mijn voorvaderen. Hij kan precies uitleggen waarom een familie zo lang op één plek bleef wonen en bij verhuizing ook niet al te ver kwam. Het was allemaal pure armoe. Na de zestiende eeuw was de Achterhoek leeggeroofd en geplunderd achtergelaten door de verschillende legers.
De marken konden nauwelijks bevolkt raken. Veel ziekte en kindersterfte. De vrouw speelde in het geheel een centrale rol. Kwam zij te overlijden (kraamvrouwenkoorts, bijv.) dan werd er al weer rap getrouwd. De zaken gingen meestal wel door omdat de Meuje (Oma) alles dan wel regelde. Op zo'n boerenerf woonde een behoorlijk grote groep. Iedereen was hard nodig. Er leefden vaak meerdere gezinnen. De grootouders, hun kinderen met hun gezinnen, eventuele kleinkinderen. Als er niet genoeg meer te vererven viel werd je geacht niet te trouwen. Laten we het maar niet hebben over incest, 'onegte kinderen' en wat er verder allemaal gebeurt kan zijn...je sprak er niet over...!

Tot aan ca. 1875 was iedereen vrijwel analfabeet. Er was op een hoeve meestal wel een Bijbel waaruit soms gelezen werd. Men ging ter kerke en dat was het.
Er was tot in de 19e behoorlijk veel bijgeloof. De dwaallichtjes in de moerassen waren van overledenen die mensen die verdwaalden weer op de goede weg brachten. Net onder de nok van de boerderij werden donderbeitels tegen onweer gelegd (stenen bijlen die men vond bijv. bij een prehistorische begraafplaats). Men zegt dat een bepaald type gevelteken ook donderbezems voorstellen. Een bepaald vochthoudend kruid dat in het riet groeide op het dak.

Men had vrijwel nooit geld. Men bezat veel gemeenschappelijk en was op elkaar aangewezen, tot de stortkar toe. Door de verhalen van P. krijg ik meer een totaalplaatje van deze statische samenlevinkjes in de 17e en 18e eeuw.
Pas in de 19e eeuw wordt het beter, al teisterde zo'n 30 jaar lang de cholera ons gebied. In die tijd probeerde men ook wel op de bonnefooi de Achterhoek te verlaten en te vertrekken naar Amerika. Waar het overigens niet veel beter boeren was.

Onvoorstelbaar haast hoe alles geworden is tot wat het nu is! Die voorvaderen hebben toch eindeloos volgehouden. Wat zou ik ze graag eens bevragen op de zin van het leven en zo. Maar ik vermoed dat ik een antwoord krijg, zoals ik al die jaren in de parochie al kreeg: rustig doorleven, aan het werk blijven, etc. De Achterhoeker is geen filosoof. Ook geen mysticus. Al zal toch de natuur zeer gewaardeerd zijn, zoals ook Meester Heuvel schreef.

Kerst Zwart wijdt in zijn boek 'Graafschapssche Geschiedenissen' een hoofdstuk aan namen.
Hij merkt de teloorgang op aan oude Germaansche namen, die nagenoeg alleen in 't noorden van ons land bewaard zijn gebleven. In de Saksische gouwen is daardoor een werkelijk tekort ontstaan aan namen. Zo worden namen al gauw verdubbeld: Gerrit Jan, Hendrik Jan en dat wordt later weer het omgekeerde. Twee oude Germaanse namen komen voor in onze stamboom: Arend en Roelof.

Arend, in het dialect 'Aornt' heeft te maken met Wodan (die de Saksen hier moesten afzweren tesamen met Donar -van de donderbeitels en later gechristianiseerd tot Donatus- en Saxnot -de gezel der Saksen-.) Aornt is zowel arend als adelaar heb ik begrepen.
Wodan had als bijnaam de adelaarskoppige en draagt een mantel van adelaarsveren.
Arnhem heet in 693 nog Arneym en was waarschijnlijk een plek (heim) waar Wodan werd vereerd. Als ik toevallig nog een kleinzoon mocht krijgen in de toekomst dan zou hij deze naam er eigenlijk wel bij moeten hebben. Zeker omdat de achternaam van de moeder van onze kinderen ook op Arend is terug te voeren. Een arend ziet 8x scherper dan een mens en ziet driedimensionaal. het oude verhaal wil dat als de arend oud is hij naar de zon vliegt en in de zon zich verjongd. Zo werd hij symbool voor de Hemelvaart Christi en van de Verrijzenis. Daarom wordt hij ook afgebeeld op Doopvonten. In Tolkiens 'The Lord of the Rings' zijn adelaars reddende vogels.

Roelof, de naam van de oudste stamvader betekent 'roemrijke wolf'. De wolf was bij de Saksen een heilig dier. Wodan werd begeleid door twee wolven: Geri en Freki. Het zijn boodschappers en voorspellers. Ze vormden een goed voorteken bij ondernemingen. De naam is zeer frekwent de eerste eeuwen van onze jaartelling. Aangezien de bijbel niet positief is over wolven zijn deze namen in het christendom weggeëbd. De wolf wordt een symbool van de antichrist. De wolf wordt zelfs een weerwolf. Zelfs nu is er nog grote weerstand tegen wolven, die men hier wil uitzetten. De laatsten liepen hier nog rond in de 19e eeuw! Tegnover dit staat dan wel weer dat wolven heel wat keren baby's hebben grootgebracht. Te beginnen met Romulus en Remus. De Kelten maakten nog mooie voorstellingen van wolven zoals hierboven. Honden stammen van de wolven af...dat is minder leuk...ik houd niet zo van ze...

Is het de mystiek van de afkomst die dit allemaal zo interessant maakt? Iedere religie laat mensen afstammen van goden of mythische figuren, bijvoorbeeld draken. Dat is zo bij Adam en Eva, bij Japanse Keizers, etc.
Mijn zoektocht brengt me bij de Germaanse mythologie waar Baldr mij wel het meest sympathiek is. De god van het goede, het schone. Hij is de beste, mooiste, genadigste Hij geeft graag goede raad, maar die wordt (óók toen al!) nooit opgevolgd. Daarom is hij ook de god van het wenen.
De stamboom is naamsvererving. Mijn voorvaderen noemden zich naar het erf waar ze woonden en werkten. Dat vindt ik wel zo mooi.
Ik neem maar aan dat we van Saksische afkomst zijn
en kijk dankbaar terug naar al die mensen
die mij hebben voortgebracht!

Gott hat alles wohl gemacht...

Mijn oude Volvo rijdt nog geweldig, maar de radio heeft het begeven. In de stad had ik al helemaal geen ontvangst meer. Door vandalen heeft de antenne ook nog een knak gekregen en nu heb ik het er maar afgehaald. Dus luister ik naar de vier allerlaatste cassettebandjes die ik nog in mijn bezit heb. Een CD-speler in de auto is te luxe!

Het zijn alle vier bandjes met Kantates van Bach. Ik ken ze haast uit het hoofd. Toen ik een tijdlang met de trein moest reizen beluisterde ik deze op mijn minicassettespeler.
De Kantates mogen wat mij betreft achter elkaar door gespeeld worden. Ik weet soms nauwelijks of een bepaalde aria bij de ene of de andere kantate hoort. Het vormt één groot palet van muziek en zang, waarin allerlei gevoelens worden vertolkt.

Ik houd ook van de teksten. Zo heb ik al dagenlang bovenstaande zin in mijn hoofd, gezongen door de mannenalt Paul Esswood. Wat een fantastische stem! Ik herken hem uit duizenden! Ook de organo obbligato zweeft steeds binnen. Het is zo'n feest voor het oor! Iets in mij wordt vreugdevol geraakt met een vleug droefheid, de droefheid van het onvervulde verlangen.
Van een verlangen dat vaak genoeg vervuld wordt, maar overgaat in heimwee als de Beminde heengegaan is. Dan wordt het dus tijd om naar zo'n tekst te kijken.

God heeft dus alles goed gemaakt.
Inderdaad! God zag dat de schepping goed was!
Iedere dag opnieuw mogen we zijn Liefde en Trouw ervaren.
Ja, helemaal waar!
En God troost ons wanneer angst en kommer ons terneerdrukken...
Ja, dat is het! God neemt angst, zorgen, ziekte, ellende en wat al niet meer niet weg, maar is als het ware van binnenuit altijd troostend aanwezig! Dat komt nu als inzicht in volle glorie binnen!
Troost is Gods Liefde in de vorm van Mededogen, van Compassie!

Wanneer je éénmaal het besef hebt van de Stiltekern in je, die er altijd is, leer je het dualisme van het aardse leven om te zetten in dualiteit. Domweg waarnemen dat het leven vol contrastervaringen zit. Deze dus ook domweg constateren vanuit de Stiltekern. Daar waar je één bent met God. De troost is kijken met de ogen van God naar je eigen leed.

De verlossing bestaat er niet uit dat we geen contrastervaringen meer hebben, maar dat we er anders -met Andere Ogen- naar kijken! Het gaat in de mystiek werkelijk om 'total acceptance', om éénwilligheid. Om het christelijk te zeggen: één te zijn met Gods Wil. Iedere tijd, overal ter wereld, komt men er achter dat het hier om gaat!

Toch mooi dat het vanuit de mystiek een geweldige tekst is! De tekst is overigens van Georg Christian Lehms (1684-1771). Hij schreef het bij Markus 7, 31-37. De dove, die ook moeilijk sprak, wordt door Jezus genezen. Jezus raakt met spuug de oren en de tong aan van deze man en zucht erbij en zegt: Effata! Ga open! Geen wonder dat deze gebaren en dit woord Effata in de doopritus zijn terecht gekomen, want het gaat om genezing van de hele mens, vooral spiritueel! Het gaat om een nieuw leren verstaan van deze werkelijkheid: Gott hat alles wohl gemacht!

De tekst is een ware mystagogie. Bach en Lehms wijden ons in in het Mysterie van God en deze wereld, waarvan God zei dat het goed is... Het gaat om bewustwording, om interiorisatie: So kann Ich dich vergnügt in meine Seele senken...
Het uiteindelijk perspectief in deze kantate 'Geist und Seele wird verwirret.' (BWV 35) wordt uitgezongen door Paul Esswood with full band: Eénheid met God. Vol heimwee zingt hij en zingt hij in mij:
Ich wünsche mir, bei Gott zu leben, Ach wäre doch die Zeit schon da...
Ja, was het maar zover!