Het valt me vaak op dat je als gelovige vooral niet "zweverig" mag zijn. Je moet vooral met beide benen op de grond blijven staan. Ik begrijp eigenlijk niet zo goed wat dat betekent. Is het dat je geloof nuchter moet zijn en rationeel verantwoord? Rust er eigenlijk een taboe op religieuze en mystieke ervaringen? Want die leiden je maar af van de realiteit?
Ik moet zeggen dat ik rationeel gelovende mensen over het algemeen niet erg interessant vind. Ik heb het gevoel dat je zo religie dood slaat. Wat je gelooft klinkt vast heel redelijk, maar waar is de Geest? Is dan geloven niet meer dan een mentaal construct? Het reguleert je leven en geeft er structuur aan, maar ben je er daar dan mee? Voor mij wordt het dan erg saai.
Geen Bron van Levend Water in je leven. De Geest maakt namelijk levend. Dat wil ik graag zien en ervaren. Daarbij gebruik ik naast mijn verstand ook mijn gevoel en mijn intuïtie.
Daarom verkies ik ook de mystiek die ik definieer als een dynamisch proces van deliminaliseren, van ontgrenzen. Dan zie je steeds weer nieuwe perspectieven en word je aangesproken op alle faculteiten van je ziel; je zintuigen, je verstand, je gevoel, je intuïtie. Het gaat om iets totaals en omvat lichaam, ziel en geest.
Je kunt verstandelijk kicken op de schoonheid van een dogma, zoals: dat we Christus mogen navolgen in zijn Godmenselijk leven. Ik ervaar daar ook iets heel bijzonders bij, want dat we ook iets Goddelijks leven krijg je niet zomaar mee. Je intuïtie zegt ook dat daarin het perspectief van het leven wordt verruimd en een andere dimensie krijgt. Je leert je zintuigen anders benutten. Je gaat zien in plaats van dat je kijkt. Zo kan ik nog wel even doorgaan.
In een bepaalde fase van je gelovig leven kunnen de gaven van de Geest van belang zijn. Ik zocht ze en vond ze in de Pinksterbeweging en in de Katholiek Charismatische Beweging. Het is heerlijk in de Geest gedoopt te worden en God te prijzen in tongen.
Het is heerlijk om in een jouw onbekende taal het Mysterie van het leven uitdrukking te geven. De Geest is werkelijk ervaarbaar, ook in groepsverband. Het is wonderschoon met velen in tongen te zingen. Een merkwaardige stroom van klanken golft dan over de gemeenschap en je voelt je vol eerbied en blijdschap.
Ik was eens met een ongelovige vriendin T. bij een bijeenkomst met Nicky Cruz, schrijver van het boekje "Ik zal nooit meer huilen". Een bekeerde crimineel, gangleider en drugsgebruiker uit New York. Tot geloof gekomen door David Wilkerson, de stichter van Teen Challenge en schrijver van het boek "Het kruis in de asfaltjungle". Een boek dat ook verfilmd is.
Ik zal die bijeenkomst met Nicky Cruz nooit vergeten. Er daalde werkelijk een heel liefdevolle en tedere energie over ons allen. Je voelde je geraakt, ontroerd, verlegen met zoiets moois. Tot tranens toe. Ook mijn vriendin werd geraakt, al werd ze later net als ik katholiek.
Genezing is een bijzonder gebeuren, die heel vreugdevol is. Als het wonder is geschied is iemand dus weer gewoon gezond. Er is niets meer te zien, iemand kan er alleen nog van getuigen.
Ik herinner me uit die tijd een vrouw die genas van een scoliose (een vergroeiing in de rug) tijdens de bijeenkomst van Kathryn Kuhlmann, een lutherse vrouw die deze gave ontvangen had. In de jaren zestig en zeventig een internationaal fenomeen.
Deze wonderen werden ook allemaal medisch gedocumenteerd, ongeveer zo streng als in Lourdes. Deze vrouw had door die genezing ook geestelijk een metanoia doorgemaakt en kwam over als een vrije en open vrouw. Leuk toen van haar te horen dat je er geen gelovige voor hoefde te zijn om een wonder te mogen ervaren en dat bekering geen vereiste was.
Naast alle authentieke geestesgaven kom je ook een hoop onzin tegen, die ik nogal eens humoristisch vind. Zo stapte er iemand uit de Pinkstergemeente toen iemand zogenaamd namens de Heilige Geest zei dat de collecte te weinig had opgebracht en dat bij de volgende ronde flink gegeven moest worden.
Je moet dus je verstand gebruiken en je kritische vermogen. Maar ik vind niet dat het hoeft te leiden tot aan de kant blijven staan en je te onthouden van deze ervaringen van deze zoete Gast van de ziel. Dan doe je jezelf ook tekort. Je bent altijd nog vrij voor die groep te kiezen waarin het evenwicht goed wordt bewaakt en waar je je thuis voelt.
Extase ondervond ik in de Westerse soefi-beweging en soefi-orde. Deze soefi's zijn universalisten, geinspireerd door Hazrat Inayat Khan en zijn opvolger Pir Vilayat Khan.
Op hun altaar in de tempel liggen de Geschriften uit vele religies, die ze allemaal als geopenbaard beschouwen voor een speciale groep, op een speciale plek en onder speciale omstandigheden.
Ze hebben een mooie tempel in Katwijk, waar Hazrat Inayat Khan, de Stichter, zelf nog geweest is. Prachtige mensen. Veelal hoog opgeleid, zoals oudpoliticus Witteveen.
Een onderdeel vormen de dansen van Universele Vrede. Die wilde ik leren omdat inmiddels ook het Aramese Onze Vader en de Zaligsprekingen te dansen waren. Met mijn zus E. hebben we heel wat afgedanst en wat waren het verrukkelijke ervaringen. Met mijn zus had ik toch aleens extase mogen ervaren. De plaats weten we nog steeds. Een onuitwisbare indruk maakt extase. Het verheft je, het maakt je vol vreugde, het is heel helder en toch blijft evengoed ook alles hetzelfde. Je wordt juist niet zweverig, het is eerder dat de werkelijke realiteit getoond wordt, of zoiets. Of alles geladen is met Liefde.
Onder leiding van de fantastische sufimasters Neil Douglas Klotz (USA) en James Burgess (GB) hebben we mogen ervaren wat extase is en hoe vakkundig dit kan worden begeleid.
Als het goed gebeurd dan stroom je vol met liefde en daalt er een aangename Stilte over je die je groepsgewijs ervaart. Soms lukte dat ook een cursist.
Ik herinner me een vrouw die ons begeleidde in de dans Umma Mariam, gewijd aan de Moeder Gods. Mooie M-klanken, vrije bewegingen en drie verschillende melodieën die je zelf mag inzetten op welk moment dan ook. Op het einde van de dans stonden we in een perfecte cirkel en daalde een vredige Stilte op ons neer. Over mijn ervaringen in Konya (Turkije) kom ik nog wel vaker te spreken. Ook daar die extase rond de feestdag van Mevlana Rumi (zie blog over oecumene 20.01.2011). Ik ben van mening dat bij die dansende derwisjen nog iets is door blijven komen van het dansen dat de christenen er voor die tijd deden en die overgeleverd zijn in wat we nu gnostische geschriften noemen, maar veelal vroegchristelijke mystieke werkjes waren, zoals het Evangelie volgens Thomas.
Helaas is op dit gebied veel armoe in onze gevestigde religies. Natuurlijk kun je je eigen mystieke weg altijd gaan. Misschien lukt het soms bij bijzondere vieringen.
Het moeten dan wel vieringen zijn die je niet alleen emotioneel beroeren, maar ook spiritueel. Waarbij dus lichaam, ziel en geest geraakt worden. De beste toegang is naar mijn ervaring juist de klassieke Eucharistie.
Maar goed, je mag niet zweverig zijn. Je hoort geloof ik geen vreugde te beleven aan je geloof. Vooral buitenstaanders definiëren voor gelovigen hun religie als een set ge- en verboden, als achterhaalde onzin. Moralisme is wel kenmerkend voor de institutie, maar gaat het daarom? Hoe dieper je intreedt in het Mysterie hoe vanzelfsprekender wordt een bepaalde handelswijze die juist niet wordt opgedrongen, maar die spontaan in je opbloeit.
Maar goed, ik moet altijd denken aan Freek de Jonge in De Tragiek. In deze voorstelling verdedigt hij de mensen die bewustzijnsverruiming zoeken op het spirituele pad. Hij vindt het vreemd dat mensen dat gek en zweverig vinden, maar als je uit je dak gaat na vele glazen bier of in een ander bewustzijn bent geraakt door Hoppe, dan is dat heel normaal en te gek! Dan ben je de bink! Heil Hoppe! roept hij er achter aan.
Ik ben wel ziek geworden van de drank, om er maar iets op te zeggen, maar nog nooit van Gods Geest, die Petrus een nuchtere dronkenschap noemt.
Ik sluit me graag aan bij een Soefi-gezegde:
Met je hoofd in de wolken en met beide benen op de grond!
