Op 27 januari a.s. zal de Academie voor praktische mystiek worden opgericht. Ik had graag gewild dat het Academie voor IJssellandmystiek zou heten. Mystiek beschouw ik als een interreligieus universeel fenomeen. Door het woord IJsselland eraan toe te voegen krijgt de mystiek een "nieuwe smaak". Niet zonder meer verbonden met een verleden en open naar de toekomst. Zoals een rivier is, vrijstromend. Soms probeert men de mystiek te kanaliseren, maar onherroepelijk gaat mystiek haar eigen weg, als een rivier naar de Oceaan van Liefde.
Het is volgens mij daarom dat mystiek meestal in de marge van een religie terechtkomt, terwijl het wordt ervaren als corebusiness. Zonder innerlijke ervaring krijgt religie een heel andere functie. Mystiek gaat juist om leven uit de Kern. Een kern die in de op te richten Academie Stiltekern heet. Dat lijkt me een goede term. Een Bron van levend water die in stilte stroomt. Eigenlijk kunt je over mystiek niet spreken (Múoo, in het Grieks betekent: zich sluiten, v.d.ogen, v.d.mond. Je zou kunnen vertalen: zwijg! Hou je mond!), maar je kunt het ook niet laten. De paradox is hét kenmerk van de mystiek.
De Academie zal pogen verschillende stromingen samen te brengen. Men heeft mij gevraagd mee te werken in het onderwijs en wel in verband met de christelijke mystiek. De geschiedenis, het fenomeen, de bronnen. Dat zal ik graag doen. Ik denk dat de christelijke mystiek een belangrijke bijdrage heeft geleverd door een dynamische liefdesmystiek te ontwikkelen.
Ook de soefi's hebben hun bijdrage daaraan geleverd en niet te vergeten de verschillende bhakti-stromingen in het Hindoeïsme.
Het zou mooi zijn samen in dialoog te treden over het ervaren van de verschillende vormen van mystiek, van elkaar te leren en nieuwe wegen te vinden om de mystiek voor ieder mens toegankelijk te maken.
Het is wellicht ook goed toetsingscriteria te ontwikkelen die mensen in staat stellen kritisch naar de eigen ervaring te leren kijken en zo in staat te stellen zichzelf verder te ontwikkelen in een werkelijk onbegrensd bewustzijn.
De term IJssellandmystiek had ook gepast bij de plek: aan de IJssel!
Misschien moet het dan toch maar functioneren in de lijn van de Moderne Devotie die zich hier ontwikkelde.
In een retraitecentrum, ook niet ver van de IJssel, dicht bij de plek waar Ludger de IJssel overstak om de Saksen te bekeren rond 800 NC, start ik voor het eerst met een stiltedag vanuit mijn eigen katholieke traditie. Vooral uitgaande van San Juan de la Cruz, maar ook gebaseerd op een anoniem Engels geschrift "De wolk van niet weten".
In dit opzicht ben ik schatplichtig aan William Johnston SJ, die lang in Japan verbleef en net als ik de dialoog voorstaat tussen Christendom en Boeddhisme. Net als de oud-bisschop van Breda M.Muskens verwacht ik veel van deze dialoog. Ik zie ook al jaren een vruchtbare kruisbestuiving. Dat het tot bloei mag komen!
Als een belangrijke schakel hierin beschouw ik de Ch'an, het Chinese Zenboeddhisme, dat Ton Lathouwers in Nederland zo mooi toegankelijk heeft gemaakt. Hij heeft het vooral losgepeld uit de Japanse militairistisch aandoende Zen. Zo kan er weer een spontane communitas ontstaan die de anthropoloog Victor Turner als ideaal ziet voor de ontwikkeling van een positieve religie/mystiek. De filosofie van Hisamatsu is een mooie basis voor een wereldoecumene!
Enfin, we zullen nog zien waar de IJssellandmystiek het best landt en hoe het zich zal ontwikkelen. Laat maar stromen, denk ik dus. In het kader van stichting Bewust Zijn in Zutphen is er al eens een druk bezochte lezing geweest over IJssellandmystiek (6 april 2008). Een dag met workshops in het kader van de IJssellandmystiek (1 november 2008) ging helaas niet door, terwijl het zulke geweldige workshops waren. Was het de prijs of het tijdstip? De foto op het affiche vond ik geweldig. Helemaal mijn idee: de IJssel temidden van het groen. Deze mystiek zal haar weg wel vinden. Met dank aan Marsman sluit ik af:
Denkend aan mijn IJsselland
zie ik de rivier
traag door oneindig
laagland gaan...
