Respice finem

'Overdenk het einde', luidt de zin boven mijn blog op Goede Vrijdag, 'Respice finem'. Vandaag herinneren we ons het lijden en sterven van Onze Heer Jezus Christus. Gisteren, Witte Donderdag, werd het Paastriduüm ingezet. Gedurende het Gloria klonken nog alle klokken, die erna zullen zwijgen tot Pasen.

Eigenlijk is het Paastriduüm het absolute hoogtepunt van het kerkelijk jaar en de grote uitbeelding van het Mysterie van Leven en Dood. Er zijn maar weinig mensen te interesseren voor dit mysterie. Ik heb de indruk dat de christelijke 'mythologie' hier velen niet meer aanspreekt. De Grote Verhalen doen het niet meer en kennelijk heeft de Kerk niet de kracht op zodanige wijze er uitdrukking aan te geven dat het raakt. Ik vermoed dat zo'n straatuitvoering als 'The Passion' gisteren in Gouda daar geen verandering in brengt. Ik heb het opgenomen en hoop het zelf nog te bekijken één dezer dagen. 

Ik ben zelf natuurlijk goed ingeleid in mijn geloofstraditie en iedere viering ontroert mij ook. Op Witte Donderdag zou ik graag de voetwassing verricht zien worden, waarbij zo mooi gezongen wordt: Ubi Caritas et Amor, Deus ibi est: Waar Vriendschap heerst en liefde, daar is God. Toen ik nog in mijn thuisklooster deze dagen meevierde waste de Abt ook mij de voeten. Een merkwaardige ervaring. Een man die ik zo hoog had, die zich neerbuigt naar je blote voeten (ook al zo gek in een kerk!) en ze wast en droogt en met een buiging bij je komt en gaat! Helaas vind je in een parochie geen animo voor deze handeling!

De instelling van de Eucharistie wordt mooi opgepakt met de Romeinse Canon, het oudste Eucharistisch gebed van de Kerk, die speciaal voor deze dag is aangepast. Het verleden wordt zo heden: Die op de avond voor zijn lijden en dood , dat is op déze avond, het brood in zijn handen heeft genomen... Ik blijf het prachtig vinden dat de Heer toen heeft gezegd dat Hij onder de tekens van Brood en Wijn blijvend aanwezig zal zijn. Dat moet je ook niet wegrationaliseren.

De Aanwezigheid Gods in Brood en Wijn, verheft ons tot deelgenoten aan Gods Werkelijkheid. Deze alledaagse werkelijkheid is doordrongen van een Goddelijke Werkelijkheid en wanneer deze in je samenvallen -dat is de bedoeling bij de Heilige Communie- is de liefde compleet, is het onvoorwaardelijke liefde geworden. Gisteren verbond ik de Evangelielezing van de voetwassing met het tafelgebed. Zo vier je alle elementen van de liefde: Liefde voor jezelf, je geliefd weten, en deze liefde delen met anderen (Ik noem dat vaak mededogen, maar dat blijft voor mij toch iets neerbuigends houden. Het beeld wat ik bedoel is die van overvloeiende liefde, zoals men bedoelt in het neoplatonisme van Plotinus en zoals je dat terugvindt bij Meester Eckhart).

Het meest indrukwekkende moment is als de ciborie op het altaar staat en het Pange Lingua wordt aangeheven. De prachtige hymne van Thomas van Aquino. Dan zingen we: Schenk uw zinnen geen vertrouwen, slechts geloof versterkt uw geest! Daarna dragen we Ons Heer in processie de kerk uit. Omdat het zo mooi weer was deden we dat buitenom. Een eigenaardige ervaring om met ons Heer in de handen Zijn schepping in te lopen. Een tapijt van groen gras, madeliefjes, paardebloemen, omzoomd door aloude bomen. Een helderblauwe hemel, beschenen door de avondzon. O, wonderlijk gebeuren. Alles tesamen één! 

Daarna terug in de kerk: de altaarontbloting. Het woord is echt gepast. Naakt staat het altaar daar, godverlaten. Alles aan bloemen, kleden, licht wordt verwijderd. Het tabernakel is leeg en de deurtjes staan open. Dan op het eind heb ik het voorrecht de Godslamp te doven. Het hele jaar doe je je best om de Godslamp continu brandend te houden en nu blazen we het zomaar uit.

Dan is alles kaal, leeg, naakt, ja echt, godverlaten, en lezen we als slotevangelie het verhaal van Jezus in de Hof der olijven, waar Hij ten leste tegen zijn leerlingen zegt dat ze kunnen blijven slapen...Dan is het uur gekomen...de mensenzoon wordt overgeleverd...Dan volgt die indrukwekkende slotzin, waarna we in stilte allemaal vertrekken:
Staat op, laten we gaan: mijn verrader is nabij....