Van vriend P. kreeg ik de boeken van Kerst Zwart te leen, de man die zo mooi over de Achterhoek kon schrijven. Hij was ook een fervent vogelaar en schreef twee boeken over vogels. Ik heb niet zoveel met vogelboeken. Ik herken hooguit de meest bekende vogels, maar als erbij staat wat voor een geluid ze maken dan begrijp ik het eigenlijk nooit. Ik ervaar het op het niveau van Poelifinario en Kroet á la Toon Hermans.
Het Vogelboek bevat eigenlijk voor mij alleen interessante legenden en verhalen die met vogels te maken hebben. Zwart was een kei in het verzamelen ervan. Dat maakt het boek zo waardevol. Ook vanwege de zeldzame vogels, die toen nog algemeen waren!
Zo'n verhaal doet me denken aan Selma Lagerlöff, die in haar 'Christuslegenden' een mooi verhaal heeft staan hoe het Roodborstje die kleur rood heeft gekregen. Dat was omdat het vogeltje de gekruisigde Heer wilde troosten en zijn borstje openhaalde aan de doornenkroon. Vanaf dat moment is het een Roodborstje. Zwart heeft een dergelijk verhaal niet opgenomen bij het Roodborstje (Erithacus rubeculus), maar vermeld wel: 't liedje is enigszins zwaarmoedig. Hoewel het niet kwaad klinkt... Klinkt het zo vanwege zijn ervaring op Golgotha?
Zwart heeft meerdere verhalen bij de Kruisbek (Loxia curvirostra). Zijn bekje zou de vorm hebben van de donderbeitel van de Germaanse god Donar. Linkse kruisbekjes genezen vrouwen van jicht, de rechtse kruisbekken mannen!.
Het mooiste verhaal is wel van de twee nog jonge groene kruisbekken die neerstreken op het kruishout van den stervenden Christus en krachtige pogingen aanwendden, om de nagels uit de bebloede handen te wrikken. Tengevolge hunner overmatige en vergeefse inspanning werden hunne snavels toen krom verbogen, terwijl het verenpak zich rood kleurde met 's Heilands bloed. In een Duits gedicht spreekt de Heiland mild: "Sei gesegnet für und für! Trag das Zeichen dieser Stunde ewig: Blut und Kreuzeszier!
Ik denk hierbij ook aan het prachtige verhaal uit de traditie van zigeuners, reizigers en kampers. Eén van hen was aanwezig bij de kruisiging van Christus en hij pikte één van de nagels waarmee Christus gekruisigd zou worden. Door deze diefstal werd het lijden van de Heer verminderd. Hij werd gekruisigd met drie nagels in plaats van vier. En alleen daarom al hebben de reizigers een bijzonder plaatsje in het hart van de Heer! Ik heb het verhaal van kampers en reizigers gehoord in de bajes en ze vonden het een hele eer als ik het verhaal meenam in de overweging op Goede Vrijdag!
Eén van de exegeten van het Jesusseminar in de VS is van mening dat de Evangelies niet historisch zijn maar het progressieve program van christenen die experimenteerden met de boodschap van de Liefde. Hoever durf je te gaan als christen. Durf je mensen te vergeven die je onschuldig martelen en vermoorden? Zo verklaart deze bijbeluitlegger dat de Evangelies steeds verder durven gaan met bepaalde elementen zoals met de moordenaars die met Christus weren gekruisigd. Bij Markus beschimpen deze twee rovers allebei Christus tezamen met de omstanders. Ook bij Mattheüs is dat het geval. Johannes heeft het er niet over, maar bij Lukas begint mededogen een rol te spelen. Jezus bidt er: Vader, vergeef hun, want zij weten niet wat ze doen. Ook één van de misdadigers die met hem gekruisigd werd hoont Hem, terwijl de andere misdadiger hem terecht wijst en Jezus vraagt hem te gedenken in zijn koninkrijk. Waarop Jezus hem belooft dat hij die dag nog met Hem in het paradijs zal zijn! Jaja, en dat zonder doopsel, zonder biecht, zonder absolutie, zomaar het paradijs tegemoet.
De traditie heeft voortgeborduurd op dit thema. In de tweede eeuw werd het Evangelie van Nicodemus geschreven. In dit Evangelie krijgen de beide moordenaars een naam: de goede heet Dysmas en de slechte Gestas. Wat namen al niet kunnen doen! Je proeft het verschil al in de naam!
Als Christus dan in het mooie verhaal van de nederdaling in het dodenrijk de mensheid verlost, staat de goede moordenaar Dysmas aan de hemelpoort en na zijn doopsel(!) (zonder doop vond de schrijver vast te progressief!) wordt hij er toegelaten! Tevoren wordt deze man aan gesproken door de heilige vaders als hij als een onooglijke man met zijn kruis hen nadert. Hij zegt hen dat hij inderdaad een rover was op aarde en een dief...en terwijl hij nog zijn kruis droeg kwam hij bij het paradijs! Zie hierboven het mozaiek uit Torcello met in het midden de goede moordenaar omkleed met lendendoek en een kruis in de hand. Ik houd het maar bij het verhaal van Lukas en het vervolg van het verhaal bij Nicodemus. Ik zie het als een verhaal van het oneindige mededogen van de Heer, Die wil dat allen gered worden!
Ik zie nog die groep jongeren voor me in de grote kerk in Taizé, terwijl het indrukwekkende Kruisritueel plaatsvindt.
Onafgebroken zongen ze de woorden na van deze Dysmas:
'Jesus remember me, when you come into your Kingdom...'
Nou, als zij er al niet zouden komen,
dan weet ik het niet meer...
