Eén van de leden van het theologengroepje, waar ik deel vanuit maak, vroeg ons psalm 104 te lezen tegen de achtergrond van de natuurramp in Japan. Ik vul zelf maar aan dat ik het ook lees met het oog op de milieuramp.
Psalm 104 is een loflied op de schepping. Daarin zijn stormen boden van God en vuurvlammen zijn dienaren. Door Gods dreigen week het water terug dat tot boven de bergen stond.
Als God naar de aarde kijkt begint ze al te beven en beginnen de bergen te roken. De psalm is helemaal niet zo vredig en vol dankbaarheid als ik dacht.
God wordt ook wel behoorlijk anthropomorf voorgesteld.
Kan het zijn dat God stormen veroorzaakt en vulkanen? Is God verantwoordelijk voor springvloed en aardbevingen?
Op een lyrisch moment kun je het wellicht wel zo beschrijven, als je het maar niet hoeft mee te maken. God kan in psalm 65 het grommen der zeeën bedaren, en het donker gegrom van hun golven, maar waarom doet hij dat dan niet?
De vlees-en-bloed-geworden God vermocht op het water te lopen en kon de zee tot rust brengen...maar wat hebben wij eraan? Ik geloof niet dat de bijbel daar een antwoord op heeft.
Een natuurramp is een natuurramp, om het even hoe je God voorstelt.
Als God een schepper blijkt te zijn, een persoon dus, dan zou je hem ter verantwoording kunnen roepen. Maar dat vind ik een primitief beeld.
Job komt nog tot een dialoog met een dergelijke God, maar krijgt m.i. geen adequaat antwoord op zijn vragen. En, haast te gemakkelijk, als hij alles heeft doorstaan krijgt hij het gewoon weer goed, beter nog als tevoren!
Dat zullen veel Japanners niet meemaken! Zelfs Jezus niet.
Hij zag God als Geest en dat je hem in Geest en Waarheid mag aanbidden. Zijn lijden werd door God niet voorkomen, er kwam hooguit een engel om hem een moment te troosten. Nee, er valt geen antwoord te geven op een natuurramp. Het is niet door God gewild of zo.
De natuur gebeurt. In de natuur is wel een potentieel aanwezig van groeikracht, van creativiteit, van scheppen en herscheppen. In de schepping is wel zoiets als een doelgerichtheid. De bloembol wil uitgroeien tot tulp. Een beukennootje groeit uit tot beuk. Of niet, maar de potentie is aanwezig.
Ik vind de observaties van Aristoteles in deze heel zinnig. Maar er zit geen intelligentie achter, die dit heeft bedacht of zo. Er is niet echt sprake van een intelligent design.
Ik vind de godsopvatting van de Hindoes bevredigender dan die van het christendom. Shiva is schepper en vernietiger. De schepping wordt voorgesteld als dans, een voortdurende activiteit, om niet. Het is gewoon. Dansen heeft geen speciaal doel.
Ik zal ook nooit God ter verantwoording roepen als mij iets overkomt...ik ga wel te rade bij mijn Innerlijke Kern en probeer van daaruit gewaar te worden wat de mogelijkheden zijn om onder bepaalde omstandigheden er zo goed mogelijk uit te komen. Geen slachtoffer blijven, maar actief aan de slag gaan, hoopvol de toekomst in.
Wie weet wat de gegeven omstandigheden in je activeert en wat er synchroon gaat lopen met je ervaringen. Dat samenvallen ervan heet bij mij Voorzienigheid. Het wordt heel zichtbaar door meditatie als er panoramisch bewustzijn ontstaat. Dan overzie je het veld van potentialiteit en kun je er bewust in meegaan. Go with the flow!
Erger vind ik zo'n milieuramp die nu voor de deur staat in Japan. De mensen die kernenergie een goede oplossing vinden, hebben vast geen kinderen, kleinkinderen of achterkleinkinderen... Hoe kun je de aarde zo ernstig en langdurig belasten? Ik begrijp dat als er nu iets in Borssele zou gebeuren, een lekkage bijvoorbeeld, dat we niet weten hoe we het regelen moeten met het koelwater en zo. Zoiets is echt een ramp, die we zelf gegenereerd hebben.
Ik durf nog best een loflied op de schepping te zingen. Ik zie dan ook tsunami's, aardbevingen en vulkaanuitbarstingen. Ik zie het schuiven van de aardschollen en al die andere tektonische en andere wonderen van natuurkrachten.
Zo is de natuur!
Machtig. Prachtig.
Om vol eerbied te blijven en nederig te zijn,
maar ook dankbaar omdat je er deel van mag uitmaken.