Enige tijd zingt een bijzonder lied door mijn hoofd. Ik ken het van de film 'Dead Man Walking'. Het is een zogenaamde Qawwali, een devotioneel mystiek soefi-lied. De Islamitische Soefi-mystiek is net als de Christelijke een liefdesmystiek. Het gaat om pure overgave en éénwording met God.
De grootste vrucht aan de boom van de Soefi-mystiek is wel Mevlana Rumi (1207-1273). Op zijn feestdag 15 december heb ik jaren geleden de plek bezocht waar zijn prachtige mausoleum staat: Konya, Turkije. Het was een geweldige ervaring. Het geluid van de melancholische rietfluit, de Ney, die terugverlangt naar de waterkant, vergeet je nooit weer. Het urenlange mantrische Allah, Allah neemt je mee in zoete extase, temidden van al die mensen die graag éénheid met God willen beleven. Geknield pak je je buurmannen aan beide zijden bij de arm en met een ritmische beweging naar voren met je hoofd herhaal je de Godsnaam (De katholieke Maltezers gebruiken deze Godsnaam ook, ik zag ook geen enkel bezwaar mee te doen): Allah, Allah, dat je heel diep en krachtig kunt intoneren. Het lijkt wel een gemeenschappelijk Jezusgebed of een heel lange litanie.
Dan, wanneer er veel energie opgebouwd is komen de derwisjen met hun lange en wijde rokken. Zij begroeten de Sjeich en beginnen te draaien. Ik zag zelfs kleine jongens dit doen en dat schijnt een grote genade op te leveren voor zo'n joch. Het is een mooi gezicht. Jaren later heb ik zelf leren draaien van een vrouw die het in een Soefi-orde in Turkije heeft geleerd en ertoe bekwaam was. Het is een heerlijk ervaring. Al draaiende lijken je gedachten weg te zweven uit je hoofd. Door het draaien raak je gecentreerd en ervaar je een stille open ruimte in jezelf. Als je ook maar even denkt, schiet je eruit en moet je overnieuw beginnen. Het schijnen sjamanistische technieken te zijn uit Mongolië of daar omtrent en zijn zo de Islam binnen gekomen.
De officiële Islam erkent het niet als orthodox en Soefi's worden vaak vervolgd. Ook in Turkije mocht het eigenlijk niet en werden we langs duistere paden stiekum naar een Tekkè geleid.
Het is ook overal hetzelfde. Zo gauw je meent iets van God te ervaren, vinden anderen dat verdacht en hebben dan ineens alle reden om je het leven zuur te maken of je gek te vinden.
Goed, mijn eigen godsdienststichter weet er alles van. Het lijkt wel of iedere religie probeert zo rationeel mogelijk te zijn. De mystiek is de uitlaatklep voor devotionele gevoelige gelovigen, die met hart en ziel zich zoeken te verenigen met God.
De Qawwali, met name uit Pakistan (maar nu vrijwel onmogelijk gemaakt), is zo'n heerlijke emotionele uitlaatklep. Je moet er even aan wennen als Westerling. Het is heel expressief, meer dan de hindoeïstische Bhakti-liederen, die overigens ook prachtig zijn. Ook dit is liefdesmystiek gericht op de vereniging met Krishna of Rama, waarbij ieder mens Zijn bruid is.
In de film worden er twee Qawwali's gezongen: 'The long road' en 'The face of love'. Het is een mooie combinatie van een Westerse zanger, de Amerikaan Eddie Vedder, die de Engelse tekst zingt en een ensemble die de Pakistaanse zanger Nusrat Fateh Ali Khan begeleidt met sitar, tabla en andere Oosterse instrumenten. De opnames duren helaas maar tien minuten. Als je zoiets ter plaatse meemaakt kan het uren duren, en word je er helemaal in onder gedompeld.
Het lied past geweldig mooi bij de film. Wie is in staat te houden van een ter dood veroordeelde man die een verschrikkelijk delict op zijn geweten heeft? Een katholieke zuster doet het, onvoorwaardelijk. In de film is dat misschien makkelijker dan in het echt. Wat hebben mijn collega dominee en ik bij Justitie geworsteld met moeilijke gedetineerden.
Onszelf moed inzingend met het lied van Huub Oosterhuis 'Delf mijn gezicht op, maak mij mooi..' Hopen dat het Beeld van God in iemand weer zichtbaar wordt en dat hij er ook weer op zou willen lijken... Maar goed, die zuster in de film wordt echt het Gezicht van de Liefde. Vlak voor zijn dood door een injectie zie je de veroordeelde naar de zuster achter het glas fluisteren: 'I love you..' Ze knikt. The face of love. Dat kun je daar leren en kun je het in een bajes zijn dan zal het niet lang duren of je wordt één met God en zul je het gezicht van de Liefde zijn.
The face of love:
Look in the eyes of the face of love
Look in her eyes, oh, there is peace
No, nothing dies within pure light
Only one hour of this pure love
To last a life of thirty years
Only one hour, so come and go
Dat we in elkaar het Gezicht van de Liefde mogen zien.
The face of love.
