Op Vaderdag kreeg ik een interessant boek: Trevor Breverton, Onsterfelijke laatste woorden, Kosmos 2011. Een uit het Engels vertaald boek, duidelijk te merken aan de vele beschrijvingen van Engelsen en de laatste uren van hun leven. Voor mij erg interessant omdat ik met Engeland wel wat heb.
Het verbaast me niet dat Sir Philip Sidney (1554-1586) er in staat. Hij stierf aan verwondingen opgelopen bij Zutphen in hun Independencewar, zoals ik in een van de artikelen op internet las. In Zutphen staat zowaar een standbeeld van Sidney. Ik herinner me als kind dat er één keer per jaar een fles en krans bij het beeld werden gezet. Vermoedelijk op zijn sterfdatum: 17 oktober. Sir Philip kreeg ook nog een gedenksteen nabij de plek waar hij verwond raakte, tussen Zutphen en Warnsveld, waar hij met anderen in een hinderlaag terecht kwam.
Toen ik vele jaren later in Londen was en de St. Paul's Cathedral bezocht zag ik daar een gedenksteen van Sir Philip Sidney, wounded near Zutphen. Dat vind ik nog steeds bijzonder. Wellicht komt dat omdat hij later stierf, ergens in Arnhem. Daar valt verder niet veel over te zeggen.
Op het slagveld bij Zutphen, dáár stelde hij zijn nobele daad, die een Engelse gentleman past. Terwijl hij gewond en wel smachtte naar een slok water en een bediende het hem aanreikte, zag hij dat een soldaat in zijn nabijheid er slechter aan toe was en sprak de historische woorden: "Thy necessity yet is greater than mine". En zo kreeg die soldaat de waterfles aangereikt. In het boek van Beverton is de zin mooi vertaald. In dat boek staat: "Uw nooddruft is nog groter dan de mijne". Dit vind ik een mooie vertaling, passend voor een Elisabethaanse edelman.
Ik vond als kind al het woord 'nooddruft' net zo bijzonder als 'de snode smaders', allebei uit de Nederlands Hervormde zangbundel van 1951. Nooddruft kwam ook voor in een tafelgebed, dat mijn moeder nog eens voor mij heeft opgeschreven. Zij baden het in de verpleging na de maaltijden. Het is, zag ik later, gezang K in de bundel. Het gaat zo:
O Heer wij danken u van harte
voor nooddruft en voor overvloed;
daar menig mensch eet brood der smarte,
hebt gij ons mild en wèl gevoed....
Nooddruft: ik vind het nog steeds een mooi woord! Ik weet nu ook wat het betekent: gebrek aan het allernodigste. Ik heb dit verhaal van Sir Philip Sidney zelf altijd gekoppeld aan het verhaal van de Barmhartige Samaritaan uit het Evangelie. Dat komt ook vast door de afbeeldingen van beiden uit vroeger tijden. In Zutphens Stadsmuseum hangt een fraai schilderij van Thomas Stothart, helaas is er geen afbeelding van op internet. Kort na de oorlog was er een actie vanuit Engeland voor de Zutphenaren onder het noemen van deze zin: 'Uw nood is groter dan de mijne'. Een mooi gebaar!
Sidney was een begaafd dichter en wordt in Engeland nog steeds geroemd en geëerd. Merkwaardig dat één goede daad je voor eeuwig verbindt met een stad er buiten. Een hele eer voor Zutphen!
