zondag 5 juni 2011

Fenomenaal

In het boek over Heidegger en zijn tijd kwam ik al meerdere keren Marcel Proust tegen. Bij één van de colloquia om toegelaten te worden tot de Universiteit moest ik over hem leren. Ik vond de titel van zijn boek prachtig: A la recherche du temps perdu. Verder kwam ik toen niet. Bij de colleges Spiritualiteit kreeg ik het fragment te horen over het beroemde madeleinekoekje, toen door de Prof een mariakaakje genoemd. Hij noemde het in het kader van de mystieke ervaring.


Dat heeft me eigenlijk altijd verbaasd. Wellicht ging het hem om het proces dat Proust beschrijft waarmee een herinnering naar boven komt, maar wat er dan op volgt nl. de zondagmorgen bij Tante Léonie, heeft mijns inziens niets met mystiek te maken. Zo lees ik het ook niet terug bij Safranski die Proust een mooi voorbeeld vindt van de fenomenologie. De beschrijving van het tot zich nemen van de madeleine is goed te plaatsen in de tijd van de fenomenologie. Nu moet ik zeggen dat ik in de fenomenologie ook wel veel van de mystiek herken, maar daardoor zou ik het toch niet met elkaar willen identificeren. Het is meesterlijk wat Proust doet. Het is werkelijk een fenomenale beschrijving.

Ik dacht eraan toen ik op het blog van vriendin M., geheel onvoorbereid de titel zag staan van een dubbel-LP uit mijn jongelingsjaren. Haar vader had deze LP meegenomen en ze noemt een groep en de titel van hun song.
Het was of ze voor mij een hele wereld opentrok. Of ik ineens terug in de tijd was (al was ik er niet naar op zoek, zoals Proust).
Maar ineens dat associatieveld: Fill your head with rock - Spirit - Give a life, take a life...Ik hoorde terstond de hoge stemmen van de zangers van Spirit, de fluit die een prominente rol speelt in de song. Ik begreep terstond dat M. er een hallucinerende werking vond uitgaan. Ik zie de hoes voor me met die wild spelende violist. Mijn hoofd vult zich haast letterlijk met Rock!


Dan volgt uit het niets ineens een titel van een andere song 'Stomping ground'. Net of ik het nummer hoor. Het is instrumentaal. Dan hoor ik als het ware een vrouw tamelijk hoog zingen en meteen heb ik een beeld van Leonard Cohen. Mijn eerste kennismaking met hem en z'n zware stem: 'You know who I am'.
Ik ben op mijn kamer in Amsterdam, drie hoog. Blij met mijn Pick-up. Ik hoor weer het gestommel van de docenten beneden mij, die niet konden werken als mijn muziek zo hard stond en kwamen klagen. Ik leerde luisteren met de koptelefoon op waardoor je zo intens verbonden raakt met de muziek. Je woont erin. Alsof jezelf zingt en speelt.
Ik bekijk opnieuw de affiches op mijn kamer. Che Guevara. Fly translove airways. Ik voel ineens weer de vrijheid, de onbegrensde ruimte, de vreugde en verwachtingsvol naar de toekomst kijken en er aan meedoen. Lange haren en corduroypak.

Met stomme verbazing laat ik het gebeuren. Goh, en dat allemaal door drie van die zinnetjes. Vandaar dat ik dacht aan Proust en zijn madeleine.
Het mooie van onze tijd is dat je alles gelijk kan nazoeken op internet. Behalve een mooie beschrijving van die dubbel-LP op Wikipedia, is het ook nog te beluisteren op de site van Radio 6, die in 2009 alle nummers met commentaar ten gehore bracht. Ik weet nu dat de violist, Jerry Goodman, van de groep Flock was. De LP kwam uit in 1970. De eerste nummers herinner ik me ook nog goed. 'Listen' van Chicago en 'Savour' van Santana. Volgens mij kende ik dat laatste nummer van het festival in Kralingen. Uit een nummer van Blood,Sweat and Tears heb ik één van mijn lijfspreuken: 'Life is what you make it'. Ik hoor, voel, ruik en proef het nummer nog!


Die hoge stem van die vrouw was Laura Nyro. Ze zong 'Gibsom street' en dat nummer is voor mij eeuwig verbonden met Leonard Cohen, wiens song erop volgde. Dan kwam het magistrale 'Stomping Ground' van Moondog. Eén van die eerste kennismakingen met 'full bands'. Kort erna leerde ik dat geweldig kennen door vriend F. die mij de LP aanreikte van Tielman Susato en Thomas Morley. Die LP heb ik zelfs op CD laten zetten.

'Come to the Sabbath' vond ik een intrigerend nummer, omdat ik in die muziek de tegenkrachten ervaarde van mijn eigen religieus ervaren en dat me trouwens evenveel fascineerde. Is Boudewijn de Groot's LP 'Bij Nacht en Ontij' niet uit dezelfde tijd? Ook het nummer van Skin Alley interesseerde me in dit opzicht. Het nummer 'Living in Sin' paste wonderwel bij het lezen van Hermann Hesse's boek 'Demian', die alles wat ik geloofde ook zo lekker op de kop zette.

Ook bij mij heeft dit gebeuren niets met mystiek te maken. Hoe mysterieus die processen ook zijn. Ik bewaar zulke herinneringen graag en word er altijd reuze blij van. Met de huidige neurofilosofie is vast alles te verklaren. Het zijn maar stroompjes in je hoofd...maar dat vind ik nu juist ook zo mysterieus! Hoe je het ook wendt of keert het leven blijft een geweldig wonder!
Je hoofd speelt ermee!