We namen middels een viering en een crematieplechtigheid afscheid van Mieke. Een mooi warm en respectvol gebeuren waarin ik samen met R. mocht voorgaan. Heel bijzonder R. zo te mogen meemaken. Wij delen religieus gezien allebei een natuurlijk Godsgeloof. Ze gaat geweldig voor, nabij, ze straalt rust en vrede uit. Ze heeft dezelfde affiniteit als ik met kampers en reizigers en hen die inmiddels burgers zijn geworden. We ervaren vaak heel simpel en puur primaire gevoelens en gedachten en kunnen er goed op inspelen.
Ik leerde Mieke kennen vanwege de suïcide van haar zoon in de gevangenis. Het is zo'n dertien jaar geleden, maar het lijkt wel gisteren!
Samen met iemand van de directie bracht ik, als boevenpastor, de droeve noodlottige tijding. Haar man was op dat moment alleen thuis en raadde onmiddellijk de reden van ons bezoek en vreesde het ergste voor zijn vrouw Mieke: dat overleeft ze nooit, riep hij uit.
Maar ze bleek ondanks alle misbruik, mishandeling en tegenslag vanaf haar jeugd een vrouw met grote veerkracht.
Een diep geloof in Jezus en Maria hield haar op de been. Jezus was haar grote vriend, die weet wat lijden is en pijn. Maria kende dat ook en zij wist hoe het is om, net als zij, een zoon te verliezen.
Een aantal malen per jaar belde ze mij op. Meestal rond mijn verjaardag. We waren een maand na elkaar jarig en allebei op de dertiende van de maand. Dertien is in ons geloof het getal van Maria. Zij verscheen vele malen op de dertiende van de maand in Fatima. Dan ben je dus automatisch een Mariakind.
Rond de herinneringsdag van de dood van haar zoon kwam ik bij haar en we spraken over het gebeuren alsof de tijd niet bestond. Het was ook zo'n heftig gebeuren. Ik was vanaf het begin erbij betrokken.
Nadat men op die bewuste dag haar zoon losgemaakt had van de lat waaraan hij zich verhangen had en op bed gelegd, was ik erbij om te bidden voor hem.
Ik legde een kruisje op zijn hart, besprenkelde hem met heilig water en ontstak de paaskaars op cel.
Menig gedetineerde wil niet in een cel waar iemand suïcide heeft gepleegd. Een rituele reiniging en zegening blijken heel effectief.
Ik gaf het kruisje aan de familie van de overledene en de gedetineerde die erna de cel bewoonde kreeg als hij wilde een Benedictusmedaille ter bescherming tegen kwaad en negatieve energieën.
Mieke's zoon bleek achteraf een afscheidsbrief te hebben nagelaten (ze nam het vandaag mee in haar kist). Wat een hoop ellende was het.
Een radeloze familie, in het bijzonder Mieke als moeder zijnde. Maar ook de ex van haar zoon was ten einde raad. Toen ik het haar vertelde rende ze luidschreeuwend de straat op dat hij zich verhangen had en dat zij zo de schuld zou krijgen...gelukkig heeft niemand het haar expliciet verweten.
Heel dapper was ze aanwezig bij de uitvaart en bij de begrafenis samen met hun kinderen. Ik herinner me niet of haar toenmalige partner erbij was, maar tragisch genoeg verloor ze toen niet lang erna deze man door een hartaanval.
Zo stapelden zich vanaf dat moment een hoop problemen op. Relationeel, maar ook financieel. Wat kan een mens allemaal verdragen? Maar het lukt kennelijk altijd weer en met een moed waar ik steeds weer van onder de indruk ben.
Ik herinner me nog het afscheid van hem toen het lichaam was vrij gegegeven door Justitie. Zo hartverscheurend. Met emoties die bijna niet te kanaliseren zijn. Ik nam toen zijn jongste zoontje op de arm zodat hij op afstand zijn vader kon zien en hij langzaamaan moed kon verzamelen om afscheid van hem te nemen. (Ik vond het van belang dat hij dat zou doen, omdat ik als jong kind bij de dood van mijn vader die mogelijkheid niet had gehad.)
Een uitvaart in dit milieu is een apart gebeuren. Tijdens de viering bleef een grote groep familie buiten het kerkgebouw. Men houdt niet van kerken, ze voelen zich meestal door die gemeenschap van burgers uitgesloten, al zijn ze echt in hart en nieren katholiek.
De rit naar de stad waar Mieke's zoon zou worden begraven zal ik van mijn levensdagen nooit vergeten. Overal werden verkeerslichten genegeerd en we sjeesden met tientallen auto's zelfs door het centrum van een stad.
Het was maar goed dat ik op het eind van de viering had gebeden tot de engelen om ons te beschermen op al onze wegen. Er is gelukkig ook niets gebeurd.
Enige tijd erna vroeg Mieke me of ze de cel mocht zien waar haar zoon zich het leven benam. Directie en afdelingshoofd hadden aanvankelijk problemen met deze vraag, maar met een goede voorbereiding en begeleiding door de geestelijke verzorging stonden ze het toe.
Ik ervaarde het als een zeer intense ervaring zoals alleen Dostojefski zou kunnen beschrijven.
We brachten haar naar de cel tijdens de middagpauze, als alle gedetineerden achter de deur zitten. De gedetineerde die nu op de bewuste cel verbleef had geen moeite met wat er zich had afgespeeld en ging accoord met ons bezoek terwijl hij ergens anders verbleef.
Langzaam, haast eerbiedig, betrad Mieke de cel. Alsof het Heilige Grond betrof. Zachtjes noemde ze steeds de naam van haar zoon. Iets harder benoemde ze alles wat in de cel aanwezig was: op deze stoel heeft hij het laatst gezeten, aan deze tafel heeft hij voor het laatst gegeten, op dit bed heeft hij gelegen.
Tegelijk met wat ze zei liep ze naar de verschillende stukken meubilair en streelde ze met een liefdevolle hand, de naam van haar zoon fluisterend. Terwijl alle andere aanwezigen stille getuigen waren van dit bijzondere gebeuren.
Natuurlijk: wij kenden die jongen, de ellende die hij voor zichzelf en anderen veroorzaakt had. Een vreselijk delict, waarvoor TBS dreigde...
Maar hier staat een moeder die onvoorwaardelijk van haar zoon heeft gehouden. Daar en toen heb ik gezien hoe je onvoorwaardelijk van iemand kunt houden, zonder iets te hoeven vergoeilijken. Hier gebeurde Evangelie.
Nog zie ik haar de stoel strelen. Haar vlees en bloed, uit haar geboren, had hier gezeten. Daar had hij zijn radeloze laatste nacht doorgebracht. Haar handen over dat bed. We keken stil toe bij dit grootse gebeuren.
Tenslotte vroeg ze waar hij zich had verhangen. We wezen de plek.
Maar kan dat aan zo'n lat? vroeg ze. We lieten haar zien dat hij de schroeven had losgedraaid zodat de lat wat van de muur af komt. Vol ontzag keek ze naar die plek en we keken met haar mee in stille verwarring. Wilde ze alles weten?
Toen vroeg ze of ze die plek mocht aanraken...het is alsof je het wel en niet hoort. We hielpen haar op de stoel en van de stoel op de tafel.
Ze torende boven ons allen uit en vol ontroering keken we naar haar op.
Zacht legde ze haar hand op de lat en noemde de naam van haar zoon.
Zonder wanhoop, zonder verwijt, zomaar...
Op zo'n moment zou je wel neer willen knielen. In de dood telt geloof ik alleen de liefde. Ik ben het nooit vergeten en zal het ieder jaar blijven gedenken. Niemand beneemt zich zomaar het leven. Ik durf er in ieder geval niet over te oordelen. Ik vind het een mysterie, waar wij als levenden zorgvuldig mee moeten omgaan. Door Mieke heb ik geleerd hoe je er mee om moet gaan. Ieder jaar weer bespraken we tot in de details wat we hadden meegemaakt. Nu moet ik ook háár gedenken. Met haar zoon. Dat zal ik graag blijven doen.
De plechtigheid vandaag was een mooie afsluiting. In mijn overweging heb ik gesproken over haar onvoorwaardelijk liefhebben. In deze sfeer kon het niet anders dan dat we een sterk saamhorigheidsgevoel ontwikkelden. Een waardig afscheid.
Ik sprak erover dat we in onze gesprekken altijd weer de waarom-vraag stelden al wisten we dat er geen antwoord op is. Ook al ervaarde Mieke contact met de geesteswereld en heb ik een enorme geloofskennis: de waarom-vraag is niet te beantwoorden. We zwegen dan maar.
In de loop der jaren zag Mieke haar zoon enige malen in het licht. Volgens haar was hij door de loutering heen. Misschien was hij nu ver genoeg om met Jezus in het licht zijn moeder te ontvangen.
We zullen haar missen, natuurlijk, maar er is haar nu ook veel leed bespaard gebleven. We gunnen het haar dat ze leeft in Liefde, die onvoorwaardelijke Liefde die zij by heart kende.
Zelf had ze geschreven, dat als iemand er niet meer is,
je met die persoon niet meer kunt praten,
je kunt niet meer luisteren naar iemand die er niet meer is
of lachen,
maar je kunt wel houden van iemand die er niet meer is...
dat doen we natuurlijk!
