Hemel en hel

Vorige week zag ik op de TV dat er in Evangelische kringen een felle discussie is ontstaan over hemel en hel en de werkelijkheid ervan.
Bij Knevel aan tafel zat zowaar een katholieke journaliste. Verder een docente van een christelijke opleiding en iemand van de kerk van de Nazarener.

Ik schrok van de stelligheid waarmee men 'geloofswaarheden' onderschreef.
Ik wantrouw altijd gelovigen die heel stellig geloven wat staat beschreven in een catechismus of in de Bijbel. Pasgeleden vernam ik van een Luthers theologe dat voor lutheranen alleen de Schrift geldt als openbaring en niet zoals bij ons de traditie en de schepping zelf. Ik heb dat sola scriptura principe nooit kunnen begrijpen. Het gaat toch niet om boeken. Dezelfde theologe haalde Bonhoeffer aan (hij is vast schatplichtig aan Kierkegaard): christendom moet werkelijk navolging zijn, niet een idee of een mythe. Navolging is presentie van Christus in je bestaan en vanuit Hem leven, vanuit Liefde zou ik zeggen.
Enfin, op de heer van de Nazarenerkerk na verklaarde men de realiteit van de hel en dat mensen verloren zullen gaan en eeuwig zullen branden in de hel. Dat hebben die mensen dan aan zichzelf te danken. De absoluutheid van hun uitspraken vond ik werkelijk stuitend.

Je zult maar een geloofsverkondiger treffen die niet overtuigend zijn geloof weet over te brengen en wellicht er ook niet naar leeft. Als jij dan dat geloof zou afwijzen, en daarmee Christus, dan heb je het voor eeuwig verprutst!
Hoe kan een God van Liefde zoiets uitvinden? Ik vind dat voor veel mensen het leven al een vreselijke hel. Daardoor kunnen ze vaak al niet geloven dat er een God bestaat. Een Verlosser hebben ze al helemaal niet ervaren in hun bestaan...en dan ook nog naar deze hel? Een eeuwige hel, waar tandengeknars wordt gehoord en geween?
Afschuwelijk, hoezo Blijde Boodschap?

Nieuwsgierig gemaakt door dit programma ging ik op zoek naar het boek dat voor alle commotie had gezorgd.
De Amerikaanse Evangelische voorganger Robert Bell schreef 'Love wins', in het Nederlands vertaald als En de meeste van deze is...Liefde, een eerlijk boek over hemel en hel.
In Utrecht, na de bijeenkomst van Cheese, Choose en Chat, vond ik het in een Evangelische boekwinkel, naast twee boeken die op het boek van Bell reageren: Mark Galli, 'God overwint' en een kleiner boekje dat zich afvraagt of de hel bestaat.

In de trein begon ik in het boek van Bell te lezen. Wat een prachtig liefdevol en poëtisch boek. Ik vond het perspectief dat hij biedt op deze materie heel goed, dicht bij mijn eigen mening. Hoe kan een God die onvoorwaardelijke Liefde is een plek laten bestaan waar Hij afwezig zou zijn?
Ik leerde vroeger in een lied dat God overal is, in de natuur, bij ons...zou er dan een plek zijn die daar buiten valt?
Ik kan me hooguit, net als Bell, een plaats voorstellen van loutering.
Als je je hele leven nooit geïnvesteerd hebt in Liefde, dan moet je het wellicht ergens leren tot je geheel kunt opgaan in Gods Licht.
Hoe zit het anders met: We zijn uit God en gaan terug naar God.
Of zoals Prediker zegt dat het lichaam terug gaat naar de aarde en de ziel naar God.

Bell durft de goede vragen te stellen waar mensen echt mee kunnen zitten. Hoe kan een goede God, die tevreden was met zijn schepping zoveel miljarden mensen verloren laten gaan?
Eén foutje in je leven, één slechte periode, waarin je God niet ziet zitten en dan moet je daarvoor eeuwig in de hel branden? Met Bell kan ik mij dat niet voorstellen.
In de katholieke traditie hoor je vaak. "Helaas" moeten we leren dat er een hel bestaat, maar we hoeven niet te leren dat daar mensen vertoeven. 
Er zijn wel heiligverklaringen, maar geen helverklaringen.

Ik vind het boek van Bell een juweeltje, vol  liefde en barmhartigheid.
Hij haalt net als ik het verhaal van de verloren zoon aan. God, de liefdevolle vader, staat al op de uitkijk om ons tegemoet te komen en feest met ons te vieren.
Uit de geschriften van starets Zosima in het boek 'De gebroeders Karamazow' van Dostojefski deed ik de gedachte op dat je in je uppie in de hemel toch helemaal niet gelukkig kan zijn als je zou weten dat je familie in de hel zit? Zou je dan niet, zoals in het verhaal uit de Mahabharata, liever bij je familie vertoeven waardoor van de hel een hemel wordt gemaakt? Terecht denk ik dat een Friese hoofdman (Radbod) zich niet wilde laten dopen, omdat hij dan niet met zijn overleden dierbaren verenigd zou zijn, na zijn dood.

Ach, wat weten we ervan? Het anti-boek van Galli gooit je dood met bijbelverzen. Die manier staat me gelijk tegen.
De teneur is dat God dan wel Liefde is, maar óók rechtvaardig!
Dus als je straf verdient... moet je dat accepteren.
Het is zoiets als wat ik las uit een gebedenboekje: God beloont het goede en straft het kwade...was het maar zo simpel. Wat weten we over goed en kwaad en beloning of nadelige gevolgen. Soms lijkt iets goeds later iets kwaads of viceversa. Niet te simpel graag, al lijkt dat duidelijk...! 

Bij mij doemen gelijk beelden op uit de film 'Fanny en Alexander' van Ingmar Bergmann. Alexander krijgt een bisschop als stiefvader die hem 'uit liefde' wel rechtvaardig moet straffen. Bij die scene's heb ik hem gelijk zitten. Verschrikkelijk. Zo word je door zo'n godsbeeld mishandeld.

De film 'Das Weisse Band' is ook zo'n mooi voorbeeld: een verstikkend christendom met een moordend godsbeeld. Een God streng en rechtvaardig, maar 'uit liefde'. Ja, ja.
Als dat zo zou zijn werd ik onmiddellijk ongelovig.
Een god die je klem zet, kan niet de God zijn die ik bij Christus heb leren kennen. Ik haat bijbelverzenchristendom, die heel geniepig en sneaky je klem zet en ongelukkig maakt. Als Gods Barmhartigheid en Liefde het aflegt tegen al die gestrengheid, bangmakerij en zogenaamde rechtvaardigheid.

Ik geloof niet dat het gaat om geloofsbelijdenissen, wetten en regeltjes.
God heeft  weinig van doen met de catechismus.
Het kan me niets schelen hoeveel je weet van bijbelverzen, van dogma's en moraal. Ik wil kunnen zien of je lééft zoals Christus.
Dat kwaad bij je verdwijnt. Dat je steeds weer liefde betoont, hoe gering ook.
Dat mensen zich beter bij je gaan voelen.
Dan weet je by heart wie Christus is, wie God is.

Je doet de bijbel geen recht als je het boek verabsoluteert.
Dat is net zo erg als bij andere fundamentalisten die hun heilige boeken verabsoluteren. De werkelijkheid laat zich niet in boeken vastleggen, ook niet in regels en wetten. Nee, als je Christus wilt navolgen leef je daar bovenuit. Dat is de vervulling van de Wet en de profeten.
Kijk maar naar de barmhartige Samaritaan (zou deze by the way in onze cultuur de barmhartige nazi kunnen heten?).
Ik ben dankbaar voor het mooie poëtische boek van Bell.
Terecht kreeg het in het Nederlands een titel die verwijst naar het hooglied van de onvoorwaardelijke liefde (1 Korinthe 13).
In dat lied staat:
De liefde rekent zich het kwade niet aan.(...) Alles verdraagt zij, alles gelooft zij, alles hoopt zij, alles duldt zij. De liefde vergaat nimmer.
Nee, de liefde is eeuwig, God is die liefde!
Wees als die liefde!
Dan verandert elke hel in een hemel...
tot in de eeuwigheid!